Εν όψει των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το καλοκαίρι του 2014, πολλές έντονες συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σχετικά με το καθεστώς των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, την οργάνωση των εκλογών και των εκλογικών λιστών, αλλά όχι μόνο.
Ένα άλλο θέμα που συζητήθηκε, και που βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη της Συνόδου Ολομέλειας την Τετάρτη 13 Μαρτίου, ήταν η σύνθεση του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το κύριο ζήτημα που τίθεται είναι ποιά αριθμητική φόρμουλα θα χρησιμοποιηθεί στον υπολογισμό των εδρών που δικαιούται κάθε κράτος μέλος να έχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο είναι, βέβαια ένα εξαιρετικά ευαίσθητο πολιτικό ζήτημα για τα κράτη μέλη.
Η τρέχουσα κοινοβουλευτική σύνθεση διαμορφώθηκε υπό τη Συνθήκη της Νίκαιας με διαφορετικά κριτήρια από εκείνα που συμπεριλαμβάνει η Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, μόλις λίγους μήνες μετά τις τελευταίες ευρωεκλογές. Για να μην ξανανοίξει το κουτί της Πανδώρας μετά από τη μακρά συζήτηση σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία κορυφώθηκε με την εν λόγω Συνθήκη της Λισαβόνας, είχε εγκριθεί τότε μια παρέκκλιση από τα καινούργια κριτήρια της νέας Συνθήκης. Τώρα, όμως, έχει έρθει η ώρα να σταματήσουμε να κρυβόμαστε πίσω από δικαιολογίες και να αντιμετωπίσουμε αυτό το ακανθώδες ζήτημα.
Πράγματι, με την ένταξη της Κροατίας αυτό το καλοκαίρι, ο αριθμός των εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα ανέλθει στις 766, ενώ θεωρητικά πρέπει να είναι ακριβώς 751 (συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου), με καμία χώρα να μπορεί να έχει λιγότερα από 6 ή περισσότερα από 96 μέλη, σύμφωνα με την αρχή της ‘φθίνουσας αναλογικότητας’, όπου υπερεκπροσωπούνται ελαφρώς τα μικρότερα κράτη μέλη. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από τις 3 έδρες που θα πρέπει να αφαιρεθούν από τη Γερμανία, η οποία έχει σήμερα 99 μέλη, 12 επιπλέον έδρες θα πρέπει να κοπούν από άλλα κράτη μέλη. Πώς να γίνει, όμως, αυτή η ευρεία ανακατανομή των εδρών; Σύμφωνα με ποία κριτήρια ή αριθμητική μέθοδο; Παρά το γεγονός ότι η Συνθήκη καθιερώνει την αρχή της φθίνουσας αναλογικότητας, δεν προβλέπει πώς η αρχή αυτή πρέπει να εφαρμοστεί στην πράξη.
Για να δημιουργήσουν όσο λιγότερες αντιρρήσεις δυνατόν, οι εισηγητές για το θέμα αυτό στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνουν να εφαρμοστεί η αρχή του ‘κανείς δεν κερδίζει αλλά κανείς δε χάνει πάνω από μια έδρα’, με αποτέλεσμα να μη γίνουν μεγάλες αλλαγές αλλά να χάσουν από μια έδρα οι χώρες μεσαίου μεγέθους. Ας μη ξεχνάμε ότι όποιο σύστημα και να εγκριθεί θα πρέπει να ψηφιστεί από μια πλειοψηφία του Κοινοβουλίου και να περάσει με ομοφωνία στο Συμβούλιο. Δε μπορούμε ρεαλιστικά να αναμένουμε να γίνουν σαρωτικές αλλαγές στην τρέχουσα κατανομή των εδρών. Αλλά οι εισηγητές ευελπιστούν ότι σε δεύτερη φάση, για τις ευρωεκλογές του 2019 δηλαδή, θα εγκριθεί ένα πιο μόνιμο σύστημα, βασισμένο σε αντικειμενικά κριτήρια και σε καταλληλότερη αριθμητική μέθοδο από τους συν-νομοθέτες.
Σε αυτή τη δεύτερη φάση, όταν μπορεί να έχουν ηρεμήσει λίγο τα πνεύματα και να έχει ωριμάσει λίγο περισσότερο η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, θα ήταν καλό να συζητηθεί επίσης το θέμα της δύναμης ψήφου του κάθε κράτους μέλους. Δεν είναι δυνατόν και τα δύο νομοθετικά σώματα ενός αντιπροσωπευτικού συστήματος να αντλούν τη βαρύτητα της ψήφου τους σύμφωνα με τα ίδια κριτήρια, και δη με κριτήρια μεγέθους πληθυσμού. Διότι αυτό υπερεκπροσωπεί τα κράτη μέλη με μεγάλους πληθυσμούς. Αντίθετα, όπως γίνεται και στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα πρέπει το κάθε κράτος μέλος να έχει την ίδια δύναμη ψήφου στο Συμβούλιο ώστε να εξασφαλίζεται η ισότητα μεταξύ των κρατών αλλά να εκλέγει όσους ευρωβουλευτές αντιστοιχούν στο μέγεθος του πληθυσμού τους ώστε να ακούγεται επαρκώς η φωνή των πολιτών.
Γράφει: Κυριάκος Τριανταφυλλίδης
