Το ερώτημα αυτό ολοένα θα τίθεται ενώπιον μας όλο και πιο επιτακτικά αφού οι ποσότητες των πλαστικών αποβλήτων τα οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι μη βιοδιασπώμενα είναι τρομακτικές.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση τη χρονιά που πέρασε χρησιμοποίησε πέραν των 100 δισεκατομμυρίων πλαστικές σακούλες, ενώ στις θάλασσες γενικά απορρίπτονται πέραν των 10 εκατομμυρίων τόνων αποβλήτων, κυρίως πλαστικά.
Το θέμα αυτό βρίσκεται ενώπιον των διάφορων Ευρωπαϊκών Θεσμικών Οργάνων αφού η έκδοση από μέρους της Επιτροπής «Πράσινης Βίβλου» αναφορικά με τα πλαστικά απόβλητα, επιδιώκει στη θεσμοθέτηση νέων πολιτικών που θα μπορούν να τροφοδοτήσουν την κοινοτική νομοθεσία κατά το 2014 με νέες οδηγίες που θα καλύπτουν όλες τις ροές αποβλήτων.
Τα πλαστικά λοιπόν όπως τα γνωρίζουμε στις διάφορες μορφές θέτουν δυο συγκεκριμένες προκλήσεις. Πρώτον είναι φθηνά και πολύ συχνά χρησιμοποιούνται ως συσκευασίες βασικών προϊόντων με πολύ μικρή διάρκεια ζωής π.χ. φιάλες νερού και δεύτερον είναι πολύ ανθεκτικά και η διάρκεια ζωής τους υπερβαίνει αυτή του εγκιβωτισμένου εξοπλισμού, ιδιαίτερα ηλεκτρικού εξοπλισμού και εξοπλισμού που χρησιμοποιείται για την κατασκευή αυτοκινήτων και άλλων μηχανημάτων.
Η διάσκεψη RIO+20 τόνισε τη βλάβη που προξενεί και στο θαλάσσιο περιβάλλον αυτό το αυξανόμενο πρόβλημα αποβλήτων.
Τα πλαστικά παράγονται από πρώτες ύλες (πετρέλαιο) και ορυκτά καύσιμα και είναι ανακυκλώσιμα αλλά προς το παρόν δεν έχουν αξιοποιηθεί οι δυνατότητες που αυτό προσφέρει για την επίτευξη μιας πιο αποδοτικής από πλευράς πόρων, Ευρώπης μέσα από την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.
Όλοι λοιπόν καλούνται να συνεισφέρουν μέσα από τις απόψεις τους στο διάλογο που έχει ξεκινήσει στο σημαντικό αυτό ζήτημα αφού τα πλαστικά κατέχουν ένα μεγάλο μέρος του εμπορίου και της καθημερινότητας μας ενώ η αποκομιδή και η διαχείριση τους είναι από μόνα τους άλλο ένα σημαντικό κεφάλαιο για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές που θα πρέπει να διαχειριστούν.
Γεννιούνται λοιπόν ερωτήματα όπως για τα μέτρα που θα ήταν αποτελεσματικά για την προώθηση της μείωσης στη χρήση, της επαναχρησιμοποίησης, ανάκτησης και ανακύκλωσης των πλαστικών με παράλληλη απαγόρευση της υγειονομικής ταφής και την αύξηση φορολογιών στις περιπτώσεις υγειονομικής ταφής.
Ακόμη εγείρεται προβληματισμός για την ανάκτηση πλαστικών αποβλήτων μέσω της μηχανικής ανακύκλωσης ή ακόμα και για το ενδεχόμενο ανάκτησης ενέργειας.
Επίσης θα πρέπει να προβληματίσει όλους η προώθηση της κατ΄ οίκον περισυλλογής των πλαστικών αποβλήτων σε συνδυασμό με το σύστημα «πληρώνω όσο πετώ».
Τα πλαστικά μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πολύτιμος πόρος που συμβάλλει στην εξοικονόμηση πετρελαίου, πρόληψη της διάθεσης σε χώρους υγειονομικής ταφής, της εξαγωγής τους σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ και της παράνομης απόρριψης. Αυτές οι μέθοδοι αποτελούν μια χαμένη ευκαιρία για την ανακύκλωση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θα πρέπει λοιπόν απαραίτητα να τεθούν ειδικοί στόχοι ανακύκλωσης των πλαστικών αποβλήτων προκειμένου να αυξηθεί η ανακύκλωση τους, ενώ είναι απαραίτητο να θεσπιστούν μέτρα προκειμένου να ανατρέπεται η κατώτερη των προδιαγραφών ανακύκλωση ή η διάθεση των ανακυκλώσιμων πλαστικών αποβλήτων που εξάγονται σε τρίτες χώρες.
Για συγκεκριμένα ρεύματα να προσδώσουμε την αξία που τα χαρακτηρίζει ενθαρρύνοντας έτσι τους καταναλωτές να εκτιμήσουν το φυσικό πόρο και τον κύκλο ζωής του. Σαν τέτοια θα μπορούσαμε για παράδειγμα να αναφέρουμε τις φιάλες ποτών και νερού που θεωρούνται ότι δεν έχουν καμία αξία όταν το περιεχόμενο τους αδειάσει, είναι όμως υψηλής τεχνολογίας και σύνθετα υλικά με κόστος ανακύκλωσης.
Οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης και τα φθηνά πλαστικά παιχνίδια δεν αντικατοπτρίζουν το πραγματικό περιβαλλοντικό κόστος τους, τις πρώτες ύλες, την παραγωγή, τη διανομή και τη διάθεση. Επειδή όμως θεωρούνται ως είδη μιας χρήσης, οι περισσότερες πετιούνται μετά από μια χρήση. Παράλληλα είναι δυστυχώς μεταξύ εκείνων των αποβλήτων που κατακλύζουν το θαλάσσιο περιβάλλον λόγω των κακών συνηθειών όλων να τις απορρίπτουν ή και να απορρίπτονται βάζοντας σε αυτές λογής λογής απόβλητα.
Το ίδιο θα πρέπει να προβληματιστούμε και για τα βιοδιασπώμενα πλαστικά. Τα βιοδιασπώμενα πλαστικά δεν είναι αυτό που φαίνονται. Διασπώνται κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες, η οικιακή κομποστοποίηση δεν επιτυγχάνει τη θερμοκρασία και την υγρασία που απαιτείται και τα πλαστικά που απορρίπτονται στο περιβάλλον συχνά δεν αποσυντίθενται σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Υπάρχουν επίσης τεχνικά ζητήματα τοξικότητας κατά τη διάρκεια της υποβάθμισης και η πιθανότητα τα λεγόμενα βιοδιασπώμενα πλαστικά να μολύνουν τη διαδικασία ανακύκλωσης των περισσότερων συμβατικών πλαστικών.
Έκανα προηγουμένως αναφορά στο πόσο επιβαρύνεται και το θαλάσσιο περιβάλλον γιατί οι ποσότητες που καταλήγουν σε αυτό είναι πάρα πολλές. Πρέπει επειγόντως να εξετάσουμε τους τρόπους αναχαίτισης τους γιατί το 80% των πλαστικών αποβλήτων στη θάλασσα, θεωρείται ότι προέρχονται από την ξηρά μέσω των αγωγών υπερχειλίσεως βρόχινων νερών, υπερχειλίσεις υπονόμων, του τουρισμού και των απορρίψεων. Μικρότερες συσκευασίες καταναλωτή και ακρυλικές ίνες από το πλύσιμο ρούχων προστίθενται στα πιο πάνω πλαστικά απόβλητα.
Οι θάλασσες δυστυχώς με τον καιρό τείνουν να μετατραπούν σε τεράστιες χωματερές με σοβαρές επιπτώσεις στην υδρόβια ζωή. Λόγω της μακράς περιόδου ζωής τους τα πλαστικά μπορεί να καταλήξουν στον πυθμένα της θάλασσας, χωρίς να είναι αδρανή και τα χημικά πρόσθετα και τα λεπτά σωματίδια που προκύπτουν από την επίδραση του φωτός προκαλούν ανησυχία για το περιβάλλον.
Για αυτούς λοιπόν τους λόγους που ανέφερα πιο πάνω, καλούμαστε όλοι, παραγωγοί, καταναλωτές, διαχειριστές των διάφορων πλαστικών αντικειμένων / συσκευασιών που χρησιμοποιούμε ή απορρίπτουμε στην καθημερινή μας ζωή να προβληματιστούμε για τους τρόπους χρήσης ή / και απόρριψης τους ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση (της Κύπρου μη εξαιρουμένης) οφείλουν άμεσα να προχωρήσουν στην ψήφιση νομοθεσίας και στην έκδοση οδηγιών για την πιο σωστή χρήση και διαχείριση τους όσο και αν αυτό θα προκαλέσει αλλαγές στις συνήθειες μας.
Γράφει: Κυριάκος Χατζηττοφής
