Ο βρετανοί αποφάσισαν, με ισχνή πλειοψηφία, την έξοδο της χώρας τους από την Ενωμένη Ευρώπη.
Το διαζύγιο ΕΕ – Ηνωμένου Βασιλείου, μπορεί –φαινομενικά- να είναι βελούδινο, αλλά σίγουρα ελλοχεύει πολλούς κινδύνους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, μιας και είναι η πρώτη φορά που κράτος-μέλος της αποχωρεί (εξαίρεση αποτελεί η Γροιλανδία που αποχώρησε το 1985, αλλά επρόκειτο για μια εντελώς διαφορετική περίπτωση).
Η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, συνιστά τον ακρωτηριασμό της γεωγραφικής ενότητας του ευρωπαϊκού ενοποιημένου χώρου. Μοιραία, η γεωπολιτική και η γεωστρατηγική αξία της ΕΕ υποχωρήσει. Η ΕΕ χάνει σημαντικό ζωτικό χώρο. Το BREXIT σημαίνει και την απώλεια του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού από την Ένωση, σε μια δύσκολη περίοδο, όπου οι αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών έχουν μειωθεί. Αυτό θα αλλάξει και τον συσχετισμό δυνάμεων εντός της ΕΕ. Επίσης, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, αναγκάζει τον ισχυρό γεωστρατηγικό του εταίρο, τις ΗΠΑ, να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση και τη συνεργασία με την ΕΕ, καθώς και τη συνεργασία ΕΕ –ΝΑΤΟ.
Το BREXIT εξ όσων φαίνεται θα ανοίξει τον Ασκό του Αιόλου και για άλλα κράτη μέλη με ροπή προς την έξοδο από την ΕΕ. Ήδη, υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις ευρωσκεπτικιστών πολιτικών ηγετών δύο ισχυρών ιδρυτικών μελών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία και του Χερτ Βίλντερς στην Ολλανδία, οι οποίοι πανηγυρίζοντας, ζήτησαν τη διενέργεια παρόμοιων δημοψηφισμάτων και στα δικά τους κράτη (στα δύο αυτά κράτη, καθώς και στη Γερμανία θα διεξαχθούν εκλογές το 2017). Όλα αυτά συντελούνται σε μια πολύ κρίσιμη χρονική συγκυρία, όπου η ΕΕ είναι αντιμέτωπη με σοβαρότατες προκλήσεις, όπως η οικονομική κρίση, το μεταναστευτικό και προσφυγικό πρόβλημα, το χάος που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και τους κινδύνους που ελλοχεύει η κατάσταση αυτή για την Ένωση (π.χ. απειλή «Ισλαμικού Kράτους»), τις σχέσεις με τη Ρωσία, λόγω του ουκρανικού ζητήματος, αλλά και τη σημαντική αμφισβήτηση που επιδέχεται από τους ίδιους τους πολίτες της.
Βέβαια, ορισμένοι υπέρμαχοι της περαιτέρω ευρωπαϊκής ενοποίησης, βλέπουν το BREXIT, ως χρυσή ευκαιρία για να προχωρήσει το ενοποιητικό εγχείρημα με γοργότερους ρυθμούς και ιδιαίτερα στη σφαίρα της πολιτικής ενοποίησης, στην ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, καθώς και στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας, όπου ανέκαθεν το ΗΒ αποτελούσε τροχοπέδη, αφού ένοιωθε πιο κοντά στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού παρά στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Όσον αφορά στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου, πέραν της εξαγγελίας του David Cameron για παραίτησή του από την πρωθυπουργία της χώρας και τις συνεπακόλουθες αλλαγές που θα επέλθουν στην κυβέρνηση, στο κόμμα των Συντηρητικών και στο κόμμα των Εργατικών, πιθανή είναι και μια ενδεχόμενη αλλαγή του κομματικού χάρτη με ισχυροποίηση του ευρωσκεπτικιστικού κόμματος της “Ανεξαρτησίας” του Νάιτζελ Φάρατζ, καθώς και άλλων ακραίων κομματικών σχηματισμών. Επιπρόσθετα, πληθαίνουν οι πιθανότητες για τη διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας, αλλά και δημοψηφίσματος για απόσχιση και ένωση με την Ιρλανδία στη Βόρειο Ιρλανδία, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη συνοχή του ΗΒ. Την ίδια στιγμή η Μαδρίτη ήδη ξεκίνησε να διεκδικεί συγκυριαρχία επί του Γιβραλτάρ που σταδιακά θα οδηγήσει στην πλήρη ισπανική κυριαρχία επί της νήσου. Οπότε, φαντάζει αρκετά πιθανό το σενάριο, η Μεγάλη Βρετανία να μετατραπεί σε Μεγάλη Αγγλία.
Βέβαια, ο βαθμός των επιπτώσεων –κυρίως των οικονομικών- της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ θα εξαρτηθεί σε κάποιο βαθμό και από την μορφή της συμφωνίας που θα λάβει η νέα πλέον σχέση των δύο, ενώ σε περίπτωση που καθυστερήσει να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για την επίτευξη της εν λόγω συμφωνίας, ενδεχομένως να αυξηθεί η αβεβαιότητα, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Αντί επιλόγου, μια παρατήρηση: Το ευρωπαϊκό ενοποιητικό εγχείρημα πάντα προχωράει μέσα από τις κρίσεις. Σε αυτή τη χαλεπή συγκυρία, η ΕΕ πρέπει να ξαναγίνει θελκτική, προβάλλοντας ένα νέο όραμα για τους πολίτες της. Μια νέα “Μεγάλη ιδέα”. Οι καιροί που θα ακολουθήσουν, σίγουρα θα είναι ενδιαφέροντες…
Γράφει: Ιωάννα Συγκρασίτη
