Η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας μύθοι και πραγματικότητες. Του Γιώργου Σταματίου

Η μετεξέλιξη της ΚΔ ή όχι, σε περίπτωση λύσης, είναι ένα ζήτημα που αναδεικνύεται συχνά στο δημόσιο διάλογο. Είναι, λοιπόν, ενδιαφέρον να δούμε τι ισχύει και τι δεν ισχύει σε αυτά που λέγονται.

Πρώτον θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν δύο τρόποι να δημιουργηθεί ένα ομοσπονδιακό κράτος. Είτε με τη συνένωση κρατών όπως για παράδειγμα στην Ομοσπονδία των ΗΠΑ, είτε με την αποκέντρωση και μετεξέλιξη ενός Ενιαίου κράτους σε Ομοσπονδιακό, όπως σχεδόν σε όλες τις σύγχρονες ομοσπονδίες, όπως για παράδειγμα το Βέλγιο.

Στην περίπτωση της Κύπρου ισχύει το δεύτερο για τον απλούστατο λόγο ότι υπάρχει μόνο ένα αναγνωρισμένο κράτος, η ΚΔ και παράλληλα το παράνομο κράτος στα κατεχόμενα δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα. Η όποια τουρκική προσπάθεια για να ισχύει το πρώτο δεν μπορεί να σταθεί στο διεθνές δίκαιο και γίνεται κυρίως για λόγους γοήτρου παρά ουσίας.

Αν ίσχυε η δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους με συνένωση δύο κρατών, πράγματι θα υπήρχε ο κίνδυνος, έστω και απομακρυσμένος, της απόσχισης και αναγνώρισης ως κράτος της τουρκοκυπριακή ομόσπονδης περιφέρειας. Λέω απομακρυσμένος διότι το ίδιο το σύνταγμα της Ομοσπονδιακής ΚΔ θα απαγορεύει την απόσχιση. Αν όμως επιχειρηθεί παράνομα απόσχιση, τότε οι πιθανότητες αναγνώρισης κρατικής οντότητας σε αυτή την περίπτωση είναι υπαρκτές. Κάτι τέτοιο έγινε στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας. Εκεί για να δικαιολογηθεί μια πράγματι κραυγαλέα παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου, η Επιτροπή Μπαντιντέρ (αρχές δεκαετίας 1990) αποφάσισε ότι επειδή η Γιουγκοσλαβία ήταν ομοσπονδιακό κράτος που δημιουργήθηκε ύστερα από συνένωση κρατών, έδινε το νομικό έρεισμα στις αποσχισθέντες ομόσπονδες περιφέρειες να αναγνωριστούν ως κράτη. Αυτό όμως δεν μπορεί να ισχύσει στην περίπτωση της Κύπρου.

Η ΚΔ θα συνεχίσει να υπάρχει και για ακόμα ένα λόγο που έγινε ήδη αποδεχτός και από τα δύο μέρη. Η μετεξέλιξη της ΚΔ διασφαλίζεται και με τη συνέχεια της συμμετοχής του κράτους σε διεθνείς οργανισμούς διακρατικού χαρακτήρα (π.χ. ΟΗΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση) καθώς και με τη συνέχιση των διεθνών συνθηκών που δεσμεύουν το κράτος. Με απλά λόγια η Ομοσπονδιακή ΚΔ, εφόσον δεν θα ξανακάνει αίτηση ούτε για να καταστεί μέλος του ΟΗΕ, ούτε για ένταξη στην ΕΕ, αυτόματα επιβεβαιώνεται ότι συνεχίζει να υφίσταται. Το ίδιο ισχύει για όλες τις διεθνείς συνθήκες που έχει υπογράψει με άλλα κράτη, οι οποίες θα συνεχίσουν να ισχύουν. Επομένως, ακόμη κι αν η μετεξέλιξη της ΚΔ δεν προβλέπεται ρητώς στη συμφωνία για λύση, αυτή διασφαλίζεται πλήρως μέσα από τις ίδιες τις πρόνοιες της συμφωνίας.

Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί πως η αλλαγή ονόματος ή αλλαγή συμβόλων (σημαίας, ύμνου κλπ) ενός κράτους δεν στοιχειοθετούν ίδρυση νέου κράτους. Τόσο το όνομα όσο και τα σύμβολα είναι συμβολισμοί άνευ ουσίας.

Συμπερασματικά, είναι προφανές ότι η τουρκική πλευρά για λόγους γοήτρου δεν πρόκειται να παραδεχτεί ότι η λύση του κυπριακού αναπόφευκτα οδηγεί και σε μετεξέλιξη της ΚΔ. Αυτό όμως δεν μπορεί να αλλάξει την ουσία.

Κατά τη δική μου άποψη, αυτό που πρέπει να μας προβληματίζει είναι κυρίως οι κίνδυνοι σε περίπτωση μη λύσης, όπως για παράδειγμα ο κίνδυνος ταϊβανοποίησης των κατεχομένων γεγονός που θα αποτελέσει πράγματι ένα μεγάλο πλήγμα για την ΚΔ.

Γράφει: Γιώργος Σταματίου