– Με λένε Ραίφ, είμαι 55 χρόνων και μέχρι το 1974 ζούσα στην Τόχνη!
– Στην Τόχνη; Και είσαι 55 χρόνων; Μα τότε, πώς…
– Πώς δεν με σκότωσαν οι “δικοί” σας;
– ….
– Φάνηκα τυχερός. Όταν οι “πατριώτες” της ΕΟΚΑ Β ήρθαν να με πάρουν η μάνα μου τους ξεγέλασε.
“Μα αυτο ειναι μωρό ακόμα” τους είπε. “Ευτυχώς ήμουν κοντούλης. Αν και 14 φαινόμουν παιδάκι. Κι έτσι τη γλύτωσα….”
Όταν τα τουρκικά στρατεύματα μπήκαν στην Άσσια στις 14 του Αυγούστου, ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων δεν ειχε προλάβει να εγκαταλείψει το χωριό. Στο ένα και πλέον μήνα που έμειναν εγκλωβισμένοι, οι Ασσιώτες υπέφεραν τα πάνδεινα τόσο απο άντρες του τακτικού στρατού, όσο και από εθνικιστές τουρκοκύπριους της περιοχής. Το κεφαλοχώρι της Αμμοχώστου κατέχει την πρώτη θεση στον κατάλογο των αγνοουμένων. Μόνο στους δύο ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι θάφτηκαν 70 άμαχοι κάτοικοι του χωριού…
Μαράθα, Αλόα και Σαντάλαρη. Στον ομαδικό τάφο που βρίσκεται στην περιοχή και που οι τουρκοκυπριακές “Αρχές” επιδεικνύουν ως μνημείο βαρβαρότητας των Ελληνοκυπρίων, βρισκονται θαμμένοι 129 Τουρκοκύπριοι, κυρίως γυναικόπαιδα, τα οποία δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ στις 14 του Αυγούστου απο τους “πατριώτες” της ΕΟΚΑ Β…
Στους πορτοκαλαιώνες του Καραβά και της Λαπήθου όπως και στους βόρειους πρόποδες του Πενταδάκτυλου γράφτηκαν ίσως οι πιο άγριες σελίδες του 74. Ολοκληρες οικογένειες αποδεκατίστηκαν, γυναίκες βιάστηκαν, άμαχοι δολοφονήθηκαν. Στο πέρασμά τους οι εισβολείς, συνεπικουρούμενοι από ένοπλες μονάδες των τουρκοκυπρίων έσπειραν το θάνατο και την καταστροφή…
Η σύγχρονη ιστορία του τόπου, κυρίως απο το 1958 και μετά στάζει αίμα, είναι διάσπαρτη από σταυρούς, μνημεία – επεισόδια εθνικού μίσους και απάνθρωπης, βάρβαρης συμπεριφοράς. Οι θύτες άλλοτε μιλούσαν τουρκικά, άλλοτε ελληνικά, οι μεν φιλούσαν τη σημαία με το σταυρό, οι δε αυτή με το μισοφέγγαρο. Η βία και η αντιβία ήταν φαινόμενα συχνά, ενίοτε και καθημερινά. Το μίσος, η τυφλή μανία της εκδίκησης, αλλά και ο φόβος ηταν συναισθήματα που μόλυναν τις ψυχές των ανθρώπων και όρθωναν τείχη ανάμεσα στις δύο κοινότητες του νησιού.
Την περασμένη Τρίτη σε μια τηλεοπτική συζητηση αναφέρθηκα στην ανάγκη να μιλήσουμε για αυτά που “που μας πίκραναν στα ελληνικά και μας πλήγωσαν στα τούρκικα”. Να μιλήσουμε και να παραδεχτούμε τα λάθη, τα εγκλήματα που διάπραξαν οι γονείς και οι παππούδες μας. Έκανα ειδική αναφορά στο μακελειό της Τόχνης και στην τραγωδία της Άσσιας. Προτού ολοκληρωθεί η εκπομπή, όπως και την επομένη, δέκτηκα επικρίσεις από αέρος, αλλά και μέσω διαδικτύου. Με χαρακτήρισαν “ανιστόρητο” και βεβαίως “προδότη”. (Αλήθεια πόσο εύκολα κολλούμε ετικέτες και επίθετα σε αυτόν τον τόπο). Συγκρίνω, μου είπαν, ανόμοια πράγματα και προσπαθώ να “εξιλεώσω” τα εγκλήματα της εισβολής και της κατοχής. Ξεκαθαρίζω ότι και να ´θελα, ως Κερυνειώτης δεν θα μπορούσα να επιχειρήσω κατι τέτοιο. Το ζήτημα ομως δεν ειναι ποσοτικό, αλλά στην προκειμένη περίπτωση ούτε ποιοτικό. Σημασία δεν εχει να συγκρίνουμε τα “δικά” μας με τα “δικά” τους και σίγουρα δεν τίθεται θέμα δικαιολόγησης του μέγιστου εγκλήματος που αναμφισβήτητα ειναι η εισβολή των Τούρκων, το ξεσπίτωμα και η κατοχή της μισής Πατρίδας. Στόχος ειναι η παραδοχή γεγονότων και ει δυνατόν η αναγνώριση “λαθών”. Ο δολοφόνος ειναι δολοφόνος όποια γλώσσα κι αν μιλά, όποια κίνητρα κι αν έχει. Να υποθέσω δηλαδή για παράδειγμα ότι ο “αξιωματούχος” της ΕΟΚΑ Β – με όνομα και επίθετο, που διέτασσε “πυρ” κατά των Τουρκοκύπριων της Τόχνης ειναι λιγότερο ένοχος απο τον “γκρίζο λύκο” που κτυπούσε μεχρι θανάτου τον Ισαάκ στη Δερύνεια; Οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να μιλούν με τις ώρες για την περίοδο 1958-74 και οι Ελληνοκύπριοι για τον Ιούλη του 74 και ό,τι ακολούθησε. Αυτο δεν σημαίνει ούτε “εξίσωση”, ούτε “παραγραφή”. Άλλο Ιστορία, κι άλλο τα Μαθηματικά. Αν μπούμε στη διαδικασία του μετρήματος – ποιος έκανε περισσότερα και ποιος λιγότερα, πόσους σκοτώσατε “εσείς” και πόσους “εμείς” ειναι σαν να διαιωνίζουμε τη νύχτα που μας σκεπάζει. Μισό αιώνα μετά, ίσως έφθασε η ώρα να “θέσουμε τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων”, να αναγνωρίσουμε και να παραδεχτούμε αυτό που μαρτυρεί η Γη και η θάλασσα της χώρα μας. Ίσως έφθασε η ώρα να υψώσουμε όσο ανάστημα μας απέμεινε και να ζητήσουμε μια “Συγνώμη” ο ένας απο τον άλλο. Το χρωστούμε! Το χρωστούμε όχι μονο σ´ αυτούς που έφυγαν άδικα, αλλά κυρίως σε αυτούς που θά ´ρθουν.
Η λύση του Κυπριακού δεν εξαρτάται μόνο απο την όποια συμφωνία προκύψει, αν προκύψει, στο τραπέζι των συνομιλιών. Για να καταστεί πραγματικά βιώσιμη πρέπει να στηριχθεί στην ειλικρινή θέληση των κατοίκων αυτού του τόπου, οι οποίοι απαλλαγμένοι από τα τέρατα του παρελθόντος, με καθαρή ψυχή και χέρια να κτίσουν αυτό που με υπέρμετρη δόση βλακείας γκρέμισαν οι προηγούμενες γενιές. Οι πληγές και τα μνήματα πρέπει επιτέλους να κλείσουν. Οι συγγνώμες που χρωστούμε και η συγχώρεση μπορεί να λειτουργήσουν ως βάλσαμο και συνάμα ως κινητήρια δύναμη για ανοικοδόμηση του κοινού μέλλοντος. Μπορούμε; Θέλουμε; Σε μας μόνο εναπόκειται να δώσουμε απαντήσεις…
Γράφει: Γιώργος Παυλίδης
