Ειδήσεις χωρις ουρά. Του Γιώργου Παυλίδη

Αυτό που οι φοιτητές μαθαίνουν από το πρώτο έτος στο Πανεπιστήμιο, κάποιοι συνάδελφοι δεν θα έλεγα ότι το αγνοούν, αλλά σίγουρα το γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους.

Αναφέρομαι στη διαφορά μεταξύ είδησης και σχολίου. Η είδηση ως περιγραφικό είδος του δημοσιογραφικού λόγου αναφέρεται στο γεγονός, το οποίο ο δημοσιογράφος, ακολουθώντας την Αριστοτελική αρχή της αντιστοιχίας,  οφείλει να το μεταφέρει αυτούσιο, ως έχει, χωρίς ωραιοποίηση ή δαιμονοποίηση, χωρίς χρώμα και “ουρές”. Αντίθετα το σχόλιο ως έκφραση άποψης προσαρμόζεται στα καλούπια του δημοσιογράφου, ο οποίος από τη στιγμή που αναλαμβάνει την ευθύνη και υπογράφει το κείμενο, δικαιούται να κρίνει το γεγονός, να το χαρακτηρίσει, προσδίδοντας του το χρώμα που ο ίδιος θεωρεί ότι του ταιριάζει. Όμως στα μάτια και στ αυτιά του δέκτη πρέπει να είναι ξεκάθαρο πότε ο δημοσιογράφος μεταφέρει είδηση και πότε κάνει σχόλιο… 

Βγήκε λοιπόν αρχές της βδομάδας ο Τούρκος Πρόεδρος και δήλωσε μεταξύ άλλων ότι οι πηγές ενέργειας της Κύπρου “ανήκουν σε ολόκληρο το λαό του νησιού” και ότι για τη μεταφορά του φυσικού ορυκτού πλούτου στη διεθνή αγορά “η Τουρκία είναι χώρα κλειδί”. Τα πλείστα ΜΜΕ στην ελληνοκυπριακή πλευρά έσπευσαν να μεταδώσουν την είδηση, αφού όμως πρώτα την πέρασαν για  ένα απαραίτητο λίφτινγκ από τον πλαστικό χειρουργό του καταστήματος.

Έτσι για λόγους “εθνικού συμφέροντος” η καρδιά της είδησης χάθηκε, ενώ το προφανές αλλοιώθηκε, χρωματίστηκε και μεταδόθηκε κατά τρόπο που… βόλευε το ιδεολογικό – πολιτικό στίγμα του Μέσου. Από το απόγευμα λοιπόν της Δευτέρας μέχρι και την Τετάρτη ακούγαμε, βλέπαμε και διαβάζαμε για τις νέες “απαράδεκτες”, και “προκλητικές δηλώσεις Ερτογάν, τις οποίες όμως αρκετά ΜΜΕ “αμέλησαν” να μας τις μεταφέρουν ως είχαν. Αντ´ αυτού φρόντισαν να τις σερβίρουν στους δέκτες τους με τις απαραίτητες γαρνιτούρες και καρυκεύματα. Προκειμένου δε οι υποψιασμένοι και οι απαιτητικοί να βρουν το βασικό υλικό έπρεπε ν´ αποταθούν σε ξενόγλωσσες και επίσημες πηγές πληροφοριών. 

Δεν αποκλείω το ενδεχόμενο να λαθεύω, όμως έχω την εντύπωση ότι στα τελευταία σαράντα χρόνια είναι η πρώτη φορά που Τούρκος Πρόεδρος αναφέρθηκε στους Κύπριους ως ενιαίο λαό. Μια ζωή ακούμε για δύο λαούς, για δύο ανεξάρτητες οντότητες, για ένα όμως λαό – ποτέ. Και ερωτώ: Αποτελεί η τοποθέτηση αυτή είδηση, ή όχι; Είτε πιστώνουμε τον Τούρκο Πρόεδρο με ειλικρινείς προθέσεις, είτε τον θεωρούμε φίνο θεατρίνο, η δήλωση του ως τέτοια αποτελούσε είδηση πρώτης γραμμής και έπρεπε να μεταδοθεί! Ωστόσο για κάποιο ανεξήγητο λόγο την κάναμε γαργάρα. Όσο για τη ” χώρα – κλειδί”, διερωτώμαι τι είναι αυτό που ενόχλησε. Αλήθεια υπάρχει λογικός άνθρωπος που αμφισβητεί το γεγονός ότι σε συνθήκες ειρήνης η Τουρκία θα παίζει  καθοριστικό ρόλο στη μεταφορά του φυσικού αερίου στην Ευρώπη; 

Ειλικρινά δεν θέλω να το παίξω έξυπνος ή κάποιος που αφ´ υψηλού προσπαθεί να παραδώσει μαθήματα δημοσιογραφίας. Ως παλιά πλέον καραβάνα στο χώρο των Επικοινωνιών γνωρίζω πολύ καλά τις συνθήκες μέσα στις οποίες εργάζονται οι συνάδελφοι, τα συμφέροντα και τα πλαίσια μέσα στα οποία είναι υποχρεωμένοι να κινηθούν, όπως επίσης τα στερεότυπα και τα “κολλήματα” που κατατρέχουν τους εκπροσώπους της Τετάρτης εξουσίας. Όμως την ίδια στιγμή και πάνω από όλα, οφείλουν να υπερασπιστούν τόσο το λειτούργημα της δημοσιογραφίας, όσο και την αξιοπρέπεια τους. Μπορεί στο αυτιά ορισμένων ν´ ακούγεται  ολίγον τι “παλιομοδίτικο”, αλλά ναι, εγώ θα επιμείνω  στην ανάγκη διαχωρισμού της είδησης από το σχόλιο. Δώστε τη ρε παιδιά την είδηση, μεταδώσετε τι είπε ο Ερτογάν και μετά στολίστε τον με όσα επίθετα θέλετε. Από τη μια το γεγονός και από την άλλη η είδηση, όμορφα κι ωραία. Ξέρω ότι ίσως κάποιοι ξινίσουν τα μούτρα, αλλά η αλλοίωση ενός γεγονότος και πολύ περισσότερο οι “πλαστικές επεμβάσεις”  παραβιάζουν το πρώτο κανόνα της δημοσιογραφικής δεοντολογίας που αναφέρεται ακριβώς στο σεβασμό της αλήθειας… 

Στη δημοσιογραφική πρακτική θα βρούμε χιλιάδες παραδείγματα όπου δημοσιογράφοι  προκειμένου να προωθήσουν οικονομικά, πολιτικά, αλλά  πολύ πιο συχνά κάποια έτσι ονομαζόμενα “εθνικά” συμφέροντα, ασέλγησαν επί της Αλήθειας. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Τον κορμοράνο που χαροπάλευε μέσα στην πετρελαιοκηλίδα του κόλπου του Μεξικού κι όμως οι Αμερικανοί  δημοσιογράφοι τον φωτογράφιζαν με φόντο τον … Περσικό Κόλπο, την κυρία Τζούντιθ Μίλερ της “New York Times” που έκτισε ολόκληρη θεωρία για τα δήθεν  μυστικά  βιολογικά εργαστήρια που βρίσκονταν στα υπόγεια των παλατιών του Σαντάμ Χουσεΐν, ή τους αξιοσέβαστους Έλληνες συναδέλφους που μοίραζαν πεντοδόλαρα στα Αλβανόπαιδα προκειμένου να στήσουν σκηνικό εμφυλίου στις ελληνόφωνες περιοχές της Αλβανίας; Είμαι σίγουρος ότι κανείς από τους Κύπριους δημοσιογράφους  θα ήθελε να δει να φιγουράρουν σε εγχειρίδια δημοσιογραφίας παραδείγματα με τους ίδιους ως πρωταγωνιστές… 

Ελπίζω το παρόν σημείωμα να μην εκληφθεί ως προσπάθεια ωραιοποίησης της εικόνας που εκπέμπει η Άγκυρα. Μόνο αφελείς μπορούν να νομίζουν ότι οι πολιτικές αλλάζουν  από τη μια στιγμή στην άλλη. Όμως αυτό δεν δικαιολογεί την τάση για περεταίρω δαιμονοποίηση της κατάστασης. Μ άλλα λόγια ούτε ροζ, ούτε μαύρα γυαλιά. Στην προκειμένη περίπτωση ας επιλέξουμε άχρωμα…

Γράφει: Γιώργος Παυλίδης