Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας θα λάβει χώρα την Πέμπτη, 18 Σεπτεμβρίου 2014, με μοναδικό ερώτημα το αν πρέπει η Σκωτία να γίνει ανεξάρτητη χώρα ή όχι. Αν η απάντηση είναι ΝΑΙ, τότε η Σκωτία θα παύσει να είναι μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι υποστηρικτές του ΝΑΙ, υπό την ηγεσία του Άλεξ Σάλμοντ, ισχυρίζονται ότι η Σκωτία είναι μονίμως στη σκιά της Αγγλίας και ότι τα πολιτικά δικαιώματα των Σκωτσέζων υποβαθμίζονται, καθώς όλες οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται στο Westminster του Λονδίνου. Ο Σάλμοντ διατείνεται ότι οι Σκοτσέζοι δεν έχουν λόγο στην εκλογή της κυβέρνησης του Η.Β., αφού παρόλο που ψηφίζουν συστηματικά τους Εργατικούς, ως κυβερνών κόμμα εκλέγονται οι Συντηρητικοί, κατά παράβαση της πολιτικής βούλησης των Σκωτσέζων. Μάλιστα, η καμπάνια υπέρ του ΝΑΙ έχει σαν κύριο μότο της το “Διώξτε τους Συντηρητικούς μια και καλή”.
Από την άλλη πλευρά έχουμε τους υποστηρικτές του ΟΧΙ, με την καμπάνια “Καλύτερα Μαζί”, υπό την ηγεσία του Άλιστερ Ντάρλινγκ, βουλευτή των Εργατικών και πρώην υπουργό οικονομικών. Η καμπάνια “Καλύτερα Μαζί” βασίζεται σε δυο πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας είναι η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα, και η έλλειψη λεπτομερούς πλάνου από πλευράς των υποστηρικτών του ΝΑΙ, με ιδιαίτερη έμφαση στον Σάλμοντ, ο οποίος στο πρώτο debate φάνηκε να βασίζεται σε ευσεβοποθείες για το μέλλον, παρά σε κάποιο στρατηγικό πλάνο. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η βεβαιότητα ότι η χώρα θα βρεθεί σε δυσμενή οικονομική κατάσταση καθώς δε θα έχει έλεγχο του νομίσματος της, το οποίο είτε θα ελέγχεται από την Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας, είτε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αναλόγως του αν η Σκωτία θα μείνει στη στερλίνα ή θα υιοθετήσει το ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η οικονομία θα πληγεί, καθώς διάφορες εταιρείες και τράπεζες ήδη εξέφρασαν την πρόθεση τους να μεταφέρουν τις εργασίες τους στην Αγγλία, εάν και εφόσον το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ΝΑΙ. Οι υποστηρικτές του ΝΑΙ ισχυρίζονται ότι πρόκειται περί προπαγάνδας.
Αν επικρατήσει το ΝΑΙ, τότε το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Σκωτία θα βρεθούν μπροστά σε κάποια διλήμματα. Σε επίπεδο Ηνωμένου Βασιλείου, οι Συντηρητικοί θα βγουν νικημένοι, καθώς οι Εργατικοί θα αποδυναμωθούν, δεδομένου ότι η εκλογική τους βάση θα συρρικνωθεί σημαντικά χωρίς τους Σκωτσέζους. Αυτό σημαίνει ότι για τις επόμενες δεκαετίες το Ηνωμένο Βασίλειο θα κυβερνάται από Συντηρητικούς. Ο αρχηγός των Συντηρητικών και Πρωθυπουργός του Η.Β., Ντέιβιτ Κάμερον, θα δεχθεί πιέσεις από το κόμμα του για να παραιτηθεί, οι οποίες όμως θα είναι χαμηλής έντασης, καθώς η απαίτηση της παραίτησης του εκλελεγμένου πρωθυπουργού εν μέσω συνταγματικής κρίσης, ενδεχομένως να οξύνει την κατάσταση.
Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει σύγχυση σχετικά με την αντιμετώπιση μιας ανεξάρτητης Σκωτίας που θέλει να είναι μέλος της Ένωσης. Το μπέρδεμα έγκειται στην έλλειψη πρόνοιας για το πως να χειριστεί η ΕΕ μια πρόσφατα ανεξάρτητη χώρα που αποσχίστηκε από άλλη χώρα-μέλος της ΕΕ. Όπως φαίνεται, η Σκωτία θα πρέπει να καταθέσει καινούρια αίτηση ένταξης. Σε τέτοια περίπτωση τα πράγματα σκουραίνουν, καθώς οι νεοεισαχθείσες στην ΕΕ χώρες υποχρεούνται να ενταχθούν και στην Ευρωζώνη, υιοθετώντας δηλαδή το ευρώ ως νόμισμά τους. Παρόλα αυτά, στην περίπτωση της Σκωτίας, το ενδεχόμενο υιοθέτησης του ευρώ είναι απομακρυσμένο.
Οι νομισματικές επιλογές της Σκωτίας είναι τέσσερις. Η πρώτη είναι να συνεχίσει την επί τριακοσίων χρόνων νομισματική ένωση με τις χώρες του Η.Β. Αυτή η επιλογή είναι μάλλον απομακρυσμένη καθώς δε φαίνεται να υποστηρίζεται από την Αγγλία και από την κεντρική της τράπεζα. Η δεύτερη και πιο πιθανή επιλογή είναι η διατήρηση της στερλίνας ως το νόμισμα της ανεξάρτητης Σκωτίας, χωρίς όμως τη νομισματική ένωση. Εδώ όμως έγκειται το εξής ερώτημα: ποιος θα εγγυηθεί ή θα κάνει bail-out τις τράπεζες της Σκωτίας αν προκύψει ανάγκη δεδομένου ότι η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας δε θα είναι δεσμευμένη να επέμβει. Οι υπέρμαχοι του ΝΑΙ ισχυρίζονται ότι η τράπεζα της Αγγλίας θα βοηθήσει, όπως έκανε και στην αντίστοιχη περίπτωση της Ιρλανδίας, γιατί έχει οικονομικά συμφέροντα από τη Σκωτία όντας η πιο μεγάλη χώρα-εισαγωγέας προϊόντων της. Η τρίτη επιλογή είναι η ένταξη της Σκωτίας στην Ευρωζώνη, το οποίο είναι απομακρυσμένο ενδεχόμενο, κυρίως λόγω της κρίσης που περνά η Ευρωζώνη και της αβεβαιότητας του μέλλοντος αυτής. Η τελευταία, τέταρτη επιλογή, είναι η υιοθέτηση καινούριου Σκωτσέζικου νομίσματος που δεν έχει σχέση με τη στερλίνα ή το ευρώ, και είναι μάλλον κακή επιλογή, καθώς είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών ένα καινούριο νόμισμα.
Κλείνοντας να πούμε δυο λόγια για το πως η ενδεχόμενη ανεξαρτησία της Σκωτίας θα επηρεάσει — αρνητικά κατά την εκτίμηση μου — την Κύπρο γενικότερα και την Κυπριακή Δημοκρατία ειδικότερα. Το πρώτο σημείο έχει να κάνει με την πολιτική παντοδυναμία που θα αποκτήσουν οι Συντηρητικοί. Ως πολιτικοί απόγονοι της Θάτσερ είναι υπέρ των πολιτικών λιτότητας, τις οποίες θα συνεχίσουν να προωθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που δεν συμφέρει χώρες όπως η Κύπρος, που χρειάζονται κίνητρα για ανάπτυξη. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια οι Συντηρητικοί επιδεικνύονται στην προώθηση αντι-μεταναστευτικών πολιτικών, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά πολλούς από εμάς που εργαζόμαστε στο Η.Β. και θα επηρεάσουν πολλούς άλλους που προσπαθούν να εξασφαλίσουν εργασία σε αυτό ελέω της οικονομική κρίσης που μαστίζει τις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου.
Το δεύτερο σημείο έχει να κάνει με τη δημιουργία κλίματος αποδοχής αποσχιστικών τάσεων, καθώς και της αναγνώρισης νέων κρατών που προκύπτουν από αυτές. Θέλοντας ή μη, τέτοιες τάσεις θα επηρεάσουν και ενδεχομένως να ενδυναμώσουν τις προσπάθειες της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας για αναγνώριση της ΤΔΒΚ, κάτι που πάει ενάντια στα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Κυπρίων πολιτών που θέλουν επανένωση.
Παρόλο που η πικρία των Κυπρίων που πανηγυρίζουν υπέρ της ενδεχόμενης διάλυσης του Ηνωμένου Βασιλείου είναι κατανοητή, τα συμφέροντα μας ως Κυπρίους είναι υπέρ του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα και υπέρ της διατήρησης του Η.Β. ως έχει. Καλές οι ατάκες περί αντιστροφής του “διαίρει και βασίλευε”, αλλά η πραγματικότητα είναι άλλη, και οφείλουμε να την αντιληφθούμε, μακριά από λαϊκισμούς και εκδικητικές διαθέσεις.
Ο Γιώργος Ιορδάνου βρίσκεται στο twitter @iordanou και γράφει στο iordanou.org
Γράφει: Γιώργος Ιορδάνου
