Η κρίση που βιώνει η χώρα μας δεν είναι μονοδιάστατη. Πέρα από οικονομική, η κρίση είναι επιπρόσθετα πολιτική, ηθική, πολιτιστική και κοινωνική, με αυτά τα πεδία να αλληλεπιδρούν αρνητικά εμβαθύνοντας την ύφεση.
Εκ των πραγμάτων, η ανάκαμψη της χώρας δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη. Η ανάκαμψη πρέπει να είναι ευρεία και συνολική, ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να εξέλθει από την κρίση ισχυροποιημένη και εκσυγχρονισμένη, ανατρέποντας τις κατεστημένες παθογένειες που εξυπηρετούν τους λίγους σε βάρος των πολλών.
Η πολιτική ανάκαμψη της χώρας έχει να κάνει με τη θεσμική ανασυγκρότηση, με τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των κομμάτων και με το ριζοσπαστικό εκσυγχρονισμό της πολιτικής ζωής. Για την πολιτική ανάκαμψη χρειαζόμαστε θαρραλέες πολιτικές ηγεσίες που θα τολμήσουν θεσμικές αλλαγές κατοχυρώνοντας τη λειτουργία του κράτους και των θεσμών, χωρίς να επιτρέπουν την ωφελιμιστική χρήση από τους κατά καιρούς φορείς εξουσίας. Χρειαζόμαστε πολιτικά κόμματα που να κατανοούν ότι ο ρόλος τους είναι η πολιτική ηγεσία της χώρας και όχι ο καταμερισμός εξουσίας, η ικανοποίηση ατομικών αιτημάτων και η κατάληψη πολιτειακών αξιωμάτων. Χρειαζόμαστε πολιτικούς που να είναι καθαροί, να σκέφτονται καθαρά και να μιλούν καθαρά.
Η ηθική ανάκαμψη της χώρας έχει να κάνει με την αντιμετώπιση της εθνικής ηττοπάθειας, της μετριοκρατίας και της αναξιοκρατίας. Για την ηθική ανάκαμψη χρειαζόμαστε επανόρθωση της ηθικής συγκρότησης της κοινωνίας μας ώστε να μην αποδέχεται ως φυσιολογικό και αναμενόμενο αυτό που υπό άλλες συνθήκες προκαλεί αηδία και θυμό. Χρειαζόμαστε αποβολή της εθνικής ηττοπάθειας που ορίζει αυτά που αξίζουν στο λαό μας ως λιγότερα από αυτά που αξίζουν στους πολίτες των σύγχρονων κρατών του κόσμου. Χρειαζόμαστε ανατροπή της μετριοκρατίας που εθίζει στην αποδοχή μετριοτήτων σε σημαντικούς ρόλους και θέσεις.
Η πολιτιστική ανάκαμψη της χώρας αφορά τους τομείς των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών. Για την πολιτιστική ανάκαμψη χρειαζόμαστε νέους καλλιτέχνες που να αντιλαμβάνονται την τέχνη ως μέσο ενεργοποίησης της κριτικής ικανότητας του λαού και όχι ως γαργάλισμα των ταπεινότερων ενστίκτων. Χρειαζόμαστε νέους δημιουργούς που να οραματίζονται μια αναβαθμισμένη κυπριακή αισθητική που να είναι αυθεντική και όχι χαβαλεδιάρικα τηλεοπτικοποιημένη. Χρειαζόμαστε νέους επιστήμονες που να μπορούν να ανταγωνιστούν σε διεθνές επίπεδο, προσηλωμένοι στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας και όχι παρασυρμένοι σε μικροακαδημαϊκά στεγανά.
Η κοινωνική ανάκαμψη της χώρας βασίζεται στις αρχές της κοινωνικής αλληλεγγύης, της κοινωνικής ευαισθησίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η επικράτηση του κοινωνικού αυτοματισμού ως κοινωνικού κανιβαλισμού, στρέφει τη μια κοινωνική ομάδα εναντίον της άλλης, αποπροσανατολίζοντας από τις ευθύνες του κατεστημένου και της ολιγαρχίας. Για την κοινωνική ανάκαμψη χρειαζόμαστε εμπέδωση της κοινωνικής αλληλεγγύης ώστε η κοινωνία να συμμαχεί προστατεύοντας την κοινωνική συνοχή. Χρειαζόμαστε προσήλωση στην κοινωνική ευαισθησία σε αντιδιαστολή με την αναλγησία του κοινωνικού δαρβινισμού όπου ο αδύνατος είναι καταδικασμένος να εξαφανιστεί. Χρειαζόμαστε σεβασμό στην κοινωνική δικαιοσύνη ώστε ο καταμερισμός των βαρών να μην γίνεται θυματοποιώντας αυτούς που δεν έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, υπό την πίεση των οικονομικά και διοικητικά ισχυρών.
Ο James Carville, σύμβουλος του Bill Clinton στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 1992, είχε εισαγάγει τη φράση «it’s the economy stupid», θέλοντας να τονίσει ότι όλα τα προβλήματα έχουν ως αφετηρία την οικονομία. Σήμερα είναι προφανές ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο η οικονομία αλλά η συνολική κατάσταση της χώρας. Η ανάκαμψη μπορεί να είναι εφικτή εφόσον καταστεί συνολικά προσδιορισμένη. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος της τρέχουσας συγκυρίας είναι η αποδοχή της παρούσας κατάστασης ως της νέας φυσιολογικής πραγματικότητας, με τη μορφή του new normal. Η χώρα μας δεν είναι αυτό που σήμερα βιώνουμε ως προϊόν της διαχρονικής κακοδιαχείρισης που κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια. Ούτε μπορεί να ανακάμψει μονοδιάστατα και οικονομοκεντρικά. Η χώρα μας έχει δημιουργικά αποθέματα και δυνατότητες συνολικής ανάκαμψης που πρέπει να ενεργοποιηθούν και να αξιοποιηθούν, οριζοντίως και καθέτως.
Γράφει:Γιάννης Παναγιώτου
