Η κοινωνική συνοχή είναι απαραίτητο συστατικό στοιχείο του αντικατοχικού αγώνα που διεξάγει η Κύπρος.
Διαχρονικά, οι Κύπριοι πολίτες είχαν τη θέληση να προστατεύσουν ενεργά τη χώρα τους, που διέθετε χαρακτηριστικά κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης, αφού το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας συνέκλινε αξιοπρεπώς προς τη μεσαία τάξη και οι ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες λάμβαναν την κατάλληλη υποστήριξη για επιβίωση και αναβάθμιση. Όμως εάν, υπό την ανοχή της πολιτείας, η πλειοψηφούσα σήμερα μεσαία τάξη φτωχοποιηθεί και εάν οι έντονες κοινωνικές ανισότητες εδραιωθούν, τότε η αγαστή σχέση κράτους και πολίτη θα έχει διαρραγεί ανεπανόρθωτα. Και εξίσου ανεπανόρθωτα θα έχουν τραυματιστεί οι εθνικές αντοχές και αντιστάσεις του κυπριακού λαού, με καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον.
Η κοινωνική συνοχή είναι χαρακτηριστικό μιας κοινωνίας που καταφέρνει να διασφαλίσει την ευημερία του συνόλου των μελών της, ελαχιστοποιώντας τις ανισότητες και εκμηδενίζοντας την περιθωριοποίηση. Η κοινωνική συνοχή είναι, σύμφωνα τον Αριστοτέλη, απαραίτητο στοιχείο για την επίτευξη της ενότητας μεταξύ των πολιτών, ενώ κατά τον Hobbes αποτρέπει της συγκρούσεις και τη διάλυση της κοινωνίας, οδηγώντας στην εμπέδωση της κοινωνικής ειρήνης. Επιπρόσθετα, το επίπεδο της κοινωνικής συνοχής καθορίζει το αίσθημα του ανήκειν των πολιτών στο κράτος τους και προσδιορίζει την ετοιμότητά τους για ενεργό συμμετοχή στην προσπάθεια για διαρκή αναβάθμισή του, καθώς και στην αντιμετώπιση των εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων που το απειλούν. Όταν η κοινωνική συνοχή πάσχει, οι πολίτες αποστασιωποιούνται από το κράτος, αισθάνονται ότι οι μάχες της πολιτείας δεν τους αφορούν, και μετατρέπονται σε απαθείς παρατηρητές που παρακολουθούν την κατάρρευση.
Η μεσαία τάξη αποτελεί το φυσικό τέκνο της κοινωνικής συνοχής, αφού συγκεντρώνοντας τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών περιορίζει τις ανισότητες που έχει μια κοινωνία του ύψους και του βάθους. Η ισοπέδωση της μεσαίας τάξης αποτελεί το πρώτο βήμα για τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής, ακολουθούμενη από τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των οικονομικά ισχυρών και των μεσαίων στρωμάτων, των προνομιούχων και των μη προνομιούχων, των φτωχών και των πλουσίων. Έτσι, η μεσαία τάξη φτωχοποιείται, η μικρή ιδιοκτησία υπερφορολογείται συμψηφιζόμενη με το συγκεντρωμένο πλούτο και οι μικρές επιχειρήσεις θυματοποιούνται προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου. Ταυτόχρονα, με την εκτόξευση της ανεργίας στα ύψη, η μισθωτή εργασία παρουσιάζεται σαν ελεημοσύνη για την οποία ο εργαζόμενος πρέπει να είναι ευγνώμων ανεξαρτήτως όρων και απολαβών, που διαρκώς υποβαθμίζονται. Η συστολή του κοινωνικού κράτους καταργεί μεγάλο μέρος της υφιστάμενης κοινωνικής πολιτικής χωρίς να την αντικαθιστά με άλλα δίκτυα κοινωνικής προστασίας, με αποτέλεσμα η κάθετη πορεία προς τη φτωχοποίηση να γίνεται χωρίς κανένα προστατευτικό πλαίσιο. Τέλος, η αύξηση του κόστους ζωής με την εισαγωγή νέων οριζόντιων φόρων, με την αύξηση τιμών που φέρνουν οι ιδιωτικοποιήσεις και με την εσωτερική υποτίμηση, θα καταστήσει την κοινωνική συνοχή μια παλιά καλή ανάμνηση. Και αφού διαλυθεί η συνοχή της κοινωνίας, στη συνέχεια θα συνθλιβεί η διάθεση των πολιτών για συνδρομή σε κάθε προσπάθεια της πολιτείας για ανασυγκρότηση και ανασύνταξη, για αντίσταση σε κινδύνους και σε επιβουλές.
Για την Κύπρο, η κοινωνική συνοχή είναι συνώνυμη με τη διαφύλαξη της κρατικής κυριαρχίας και με την εθνική επιβίωση. Σήμερα, οι γεωπολιτικές και οι ενεργειακές εξελίξεις καθιστούν την Κύπρο πολυτιμότερη από ποτέ και ως εκ τούτου οι σε βάρος της επεκτατικές βλέψεις παντός είδους, εντείνονται ραγδαία. Η κυπριακή κοινωνία αποτέλεσε, ιστορικά, την τελευταία γραμμή άμυνας, που ενεργοποιούμενη απέκλειε την επιβολή καταστροφικών εξελίξεων για την Κύπρο. Η διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής αποτελεί εθνική προτεραιότητα και η διάλυσή της θα αποτελέσει πρελούδιο πολύ προβληματικών εξελίξεων. Έτσι, όσοι επιθυμούν αυτές τις προβληματικές εξελίξεις, θα στοχεύσουν στη διάλυση της κοινωνικής συνοχής και όσοι θέλουν να αποτρέψουν τις προβληματικές εξελίξεις, θα συνδράμουν αποφασιστικά στη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής και στην ενίσχυση της μεσαίας τάξης.
Γράφει: Γιάννης Παναγιώτου
