Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό για την Εργασία, ο όρος αξιοπρεπής εργασία αναφέρεται στο σύνολο των επιδιώξεων των ανθρώπων στις εργασιακές τους ζωές.
Σχετίζεται δε με τη δημιουργία εργασιακών ευκαιριών, την κοινωνική προστασία, τα εργασιακά δικαιώματα αλλά και με τον κοινωνικό διάλογο.
Διπλώνοντας και φακελώνοντας σήμερα 500 επιστολές προς αντίστοιχο αριθμό υποψηφίων για μία και μόνο θέση αναρωτήθηκα αν πάντα ήταν τόσο περιζήτητες οι θέσεις στο δημόσιο ή μήπως αυτό είναι το επακόλουθο μίας νέας μορφής φτώχειας που μαστίζει κυρίως τη νέα γενιά: τη φτώχεια ουσιαστικών και αξιοπρεπών ευκαιριών.
Η νέα γενιά ξεκινά με θεμέλια ‘ευέλικτα’, ασταθή και αβέβαια, ψάχνοντας τον εαυτό της αλλά και την ποιότητα ζωής μέσα από μεμονωμένες εργασιακές ευκαιρίες, μπαλώνοντας διάφορα σενάρια μερικής/προσωρινής απασχόλησης για την επίτευξη ενός αξιοπρεπούς μισθού και ακροβατώντας μέσα από διάφορα προγράμματα πρακτικής (internships) ή/και επαγγελματικής άσκησης (vocational training) που παρόλες τις καλές προθέσεις τους συχνά δεν καταλήγουν σε σταθερή εργοδότηση. Αντιθέτως, σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση των Η.Ε. για την νεολαία, πολλές φορές καταλήγουν στην ίδια την εκμετάλλευση των νέων, θέτοντας τους βαρύ φόρτο εργασίας αλλά πληρώνοντας τα ελάχιστα. Με το τέλος της πρακτικής, πολλοί από τους νέους αυτούς δεν εργοδοτούνται ενώ οι εργοδότες τους αντικαθιστούν με άλλους νέους εκπαιδευόμενους κι έτσι συνεχίζουν να έχουν φθηνό ή δωρεάν μορφωμένο εργατικό προσωπικό χωρίς καμία προοπτική για ευκαιρίες πλήρους εργοδότησης, ανταμοιβής και ανέλιξης.
Ένα τέτοιο ξεκίνημα καθιστά μεγάλη μερίδα του ενεργού εργατικού δυναμικού σε μια κατάσταση επισφάλειας καθώς η αστάθεια στην εργοδότηση ταυτόχρονα συνεπάγεται μειωμένη διαπραγματευτική δύναμη των όρων εργασίας και λιγότερες δυνατότητες συλλογικής οργάνωσης προς επίτευξη των στόχων αυτών. Ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτού του είδους υποαπασχόληση είναι οι νεαρές γυναίκες καθώς τα αυξημένα επίπεδα ισότητας στην εκπαίδευση δεν έχουν ακόμη εξαργυρωθεί και σε ισότητα στις επαγγελματικές ευκαιρίες, και δη τις αξιοπρεπείς ευκαιρίες.
Αυτή η ευαλώτητα των νέων και η περαιτέρω αποδυνάμωση που τους προκαλεί η μετέωρη κατάσταση μεταξύ της διαμόρφωσης επαγγελματικής προσωπικότητας και της εξάρτησης απο τη φιλοδωρία των γονέων, μπορεί να αρθεί ως ένα σημείο με την ένταξη όρων που να ρυθμίζουν την επαγγελματική και πρακτική άσκηση και να τις θέτουν κάτω από το γενικότερο πλαίσιο των νομικά ρυθμιζόμενων σχέσεων εργασίας έτσι ώστε αυτές να οδηγούν σε αξιοπρεπή εργασία. Κατά αυτό τον τρόπο, το σημαντικό όσο αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση δεν πρέπει να είναι μόνο η προσφορά προγραμμάτων κατάρτισης αλλά και η προσφορά εργασιακών ευκαιριών! Από την άλλη, η πρακτική άσκηση πρέπει να ενταχθεί με ουσιαστικό τρόπο μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων ενώ ένα Ευρωπαϊκά κοινό νομοθετικό πλαίσιο πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή για ανταπόκριση σε αυτές τις νέες μορφές εργοδότησης για νέους (έστω και με τη μορφή πρακτικής/επαγγελματικής άσκησης) που τείνουν να καθιερωθούν και για την προστασία του εργαζομένου.
Πέρα όμως από τέτοιες διευθετήσεις, παραμένει ακόμα το ζήτημα της ευκαιριακής και περιορισμένου χρόνου εργοδότησης που οδηγεί σε ένα συνεχώς αυξανόμενο, κακοπληρωμένο και αβέβαιο εργασιακά δυναμικό. Σε αυτό έρχονται να προστεθούν και οι αφανείς των διεθνών και εθνικών στατιστικών, οι λεγόμενοι ‘αδρανείς’, πολλοί από αυτούς νέοι που έχουν σταματήσει πλέον να ψάχνουν για εργοδότηση και έτσι έχουν αποσυρθεί απο την αγορά εργασίας. Όπως αναφέρει η Έκθεση των Η.Ε. για τη νεολαία, πολλοί από αυτούς ‘επέλεξαν’ είτε να κρυφτούν σε εκπαιδευτικά ιδρύματα ή να ασχοληθούν με τον εθελοντισμό. Αυτοί δεν εμφανίζονται πλέον όταν καταμετρούνται τα ποσοστά ανεργίας.
Η Αβέβαιη Γενιά (Génération Précaire), τίτλος δανεισμένος από μια οργάνωση νέων που λειτουργεί στη Γαλλία και η οποία δρα για να απεμπλακεί από τα δεσμά μιας αβάσταχτης εργασιακής αστάθειας, επανέρχεται για να ζητήσει τα αυτονόητα- ένα αξιοπρεπή μισθό, κοινωνικό διάλογο και διαπραγμάτευση όρων εργασίας, αναγνώριση και επιβράβευση εργασιακού έργου και κοινωνική ασφάλεια. Πρόσφατο επίτευγμά τους η νομική θεσμοθέτηση στη Γαλλία της παροχής του ελάχιστου μηνιαίου μισθού των 400 ευρώ (!) για νέους που εργοδοτούνται ως εκπαιδευόμενοι μέσω πρακτικής άσκησης (internship) πέρα της περιόδου των τριών μηνών. Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι τυχαίος ο ξεσηκωμός των νέων ανά το παγκόσμιο είτε αυτοί ονομάζονται indignados στην Ισπανία (48.9% ποσοστό ανεργίας νέων το 2011), αγανακτισμένοι στην Ελλάδα (45.1% ποσοστό ανεργίας νέων το 2011) ή πρωτεργάτες της Αραβικής Άνοιξης (25,5% Μέση Ανατολή και 23,8 % Βόρειος Αφρική ποσοστά ανεργίας νέων το 2010). Στην Κύπρο πως θα ονομαστούν; (26,7% ποσοστό ανεργίας νέων για το πρώτο τρίμηνο του 2012).
Γράφει: Τζιωρτζίνα Χρίστου
