Θυμάμαι τότε μου έκανε μεγάλη εντύπωση: η ιστορία μιας γυναίκας που ερχόμενη στο Λήδρα Πάλας από περιορισμό στο χωριό της στην βόρεια Κύπρο μετά τον πόλεμο και την παίρνουν απευθείας στο νοσοκομειο για έκτρωση (θεατρικό έργο Γολγία, Μαρίας Μαρμαρά. Θέατρο Ενα, 2008).
Η ιστορία ήταν ανατριπτική. Και για μένα ήταν σκανδαλώδες ότι δεν είχα ιδέα, ως νέα Κύπρια πολίτης, για τα εγκλήματα πολέμου που υπέστησαν οι γυναίκες της Κύπρου, οι βιασμοί από στρατιώτες και οι αμβλώσεις που ακολούθησαν, με τις ευλογίες κράτους και εκκλησίας.
Με το χρόνο κατάλαβα ότι το πραγματικά σκανδαλώδες ήταν αυτό που ακολούθησε, εκεί που πραγματικά αποτυχε η ΔτΚ να λειτουργήσει ως κράτος προνοίας για τους πολίτες. Η κατάληξη της ιστορίας ήταν η παντελής εγκατάληψη των γυναικών αυτών στη μοίρα τους. Χωρίς στήριξη, χωρίς αναγνώριση των βαθειών τους τραυμάτων. Είναι βέβαια κλασική τακτική πολέμου η χρήση του βιασμού για να σπάσεις το ηθικό του αντιπάλου, ιδιαίτερα σε συντηριτικές, πατριαρχικές κοινωνίες όπως οι δικές μας. Η επανένταξη των ατόμων που έχουν υποστεί σεξουαλική βία είναι εξαιρετικά δύσκολη σε πατριαρχικές κοινωνικές δομές, όπως αποδυκνύει και το παράδειγμα των Comfort Women του Ιαπωνικού στρατού, πρίν και κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Αναρωτιώμαστε πως είναι δυνατόν οι έρευνες να αποκαλύπτουν ότι οι γυναίκες αποτελούν μια εκ των δύο πιο συντηριτικών ομάδων τόσο στην ΕΚ όσο και στην ΤΚ κοινότητα, σε σχέση με την κοινωνική αλλαγή και επικείμενη λύση του Κυπριακού. Δεν είναι όμως παράλογο: πως μπορεί ένα άτομο (σώμα και ψυχή) που είναι διάτρητο από τραύματα, που ακόμα δεν έχουν επουλώσει, να μπορέσει να σκευτεί για ένα θετικό μέλλον; Να μπορεί να δει με αισιοδοξία την αλλαγή. Και στις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής οι γυναίκες έχουν χρησιμοποιηθεί ως σύμβολα μαρτυρίου, έχουν φωτογραφιθεί με μαντίλια και κλαίουσες για τις εκθέσεις των πολιτικών στα διεθνή φόρα (ο καθένας για την πάρτη του), αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί ως ισότιμοι πολίτες, ως θύματα εκλημάτων πολέμου. Κυρίως όμως δεν στηρίχθηκαν και δεν τους επιτράπηκε η ενδυνάμωση, αφού εξακολουθούν να μην συμπεριλαμβάνονται ουσιαστικά στο διάλογο για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του νησιού.
Έτσι την επόμενη φορά που θα δείτε μια 65-χρονη Κύπρια, λυγισμένη από τα χρόνια που δεν δείχνει ενδιαφέρον να ακούσει για το μέλλον της Κύπρου, αναρωτηθείτε: ίσως της ζήτησαν αποδείξεις για τα τραύματά που φέρει μια ζωή.
Φωτογραφία: Από την παράσταση, “A Hand Diaries: An Exhibition”, Rooftop Theatre, 2013. Φώτο: Παναγιώτης Μηνά
English Version:
“The state asks for proof of Rape”
(a response to articles in the Greek language press in Cyprus in Dec. 2015, reporting a process by which the state is asking for proof of rape by Greek Cypriot female rape victims of 1974)
I remember being greatly shocked: a woman taken straight to the hospital for an abortion as soon as she crossed through Ledra Palace check point from the occupied north of Cyprus in 1975 (story from theatre play Golgia, by Maria Marmara, Theatro ENA, 2008). The story was utterly subversive. And scandalous, as I, a young Cypriot female citizen, had no idea of the war crimes suffered by the women of Cyprus, the rape by soldiers and the abortions that followed, with the blessing of the state and the church.
In time it also became apparent that what was truly scandalous was what had followed, and where the RoC had truly failed to function as a welfare state for its citizens. The stories of these women continue and conclude with abandonment, deserted to whatever life had in store for them. Without support, without the slightest acknowledgement of their deep wounds. The use of rape to break the morale of the opponent is a standard war practice, and especially in conservative, patriarchal societies such us ours. The rehabilitation of individuals that have suffered sexual violence is exceptionally challenging within patriarchal structures, as the example of the Japanese World War II Comfort woman comes to show.
The question often arises: why are women one of two groups among the Greek Cypriots and Turkish Cypriots who appear most conservative towards social change and a solution of the Cyprus problem, according to statistics? This is not without reason, taking into account how difficult it is for an individual whose body and soul are deeply wounded with sores that have yet to heal, to think about the future in a positive light, to imagine change as potentially positive. On both sides of the dividing line, women have been used as symbols of martyrdom, they have been photographed in their black scarves while shedding bitter tears, only to be exhibited internationally as propaganda materials. They have not, however, been recognised as equal citizens, or as victims of the war crimes. Essentially, they have not been supported and allowed to become empowed, since they continue to be absent from the dialogue for the construction of the future of the island.
So the next time you see a 65-year old Cypriot woman, bent to the earth with the years, not interested to hear about the future of Cyprus, take a moment and wonder: maybe they have asked her to provide proof of the wounds she’s been carrying around her entire life.
Γράφει: Ελλάδα Ευαγγέλου
