Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι μέρος του συστήματος, κομμάτι του κράτους. Οι υπηρεσίες της αντικατοπτρίζουν το επίπεδο της χώρας, της κοινωνίας μας, του πολιτισμού μας.
Η μετεξέλιξη της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ακόμα μια καυτή πατάτα που πρέπει να διαχειριστούμε τους επόμενους μήνες. Είναι ακόμα ένα πάρτι που κάπου εδώ τελειώνει. Οι υπεράριθμοι δήμοι, με τους ισάριθμους δημάρχους και τους πολλαπλάσιους δημοτικούς συμβούλους, με τα υπέρογκα χρέη, και τις προβληματικές υπηρεσίες κάπου εδώ τελειώνει. Είναι προφανές πως οι δήμαρχοι θα στηρίξουν την πρόταση που δεν μειώνει τον αριθμό των δήμων, και επίσης προφανές είναι πως το Υπουργείο Εσωτερικών θα προκρίνει το μοντέλο δημιουργίας δευτεροβάθμιου οργάνου με υπερεξουσίες που θα λογοδοτεί στον εκάστοτε ΥΠΕΣ.
Είναι το πάντα παραδοσιακό power game που παίζεται συνήθως με τους ίδιους όρους από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι έχοντες όμως την εκτελεστική εξουσία, στην προκειμένη ο υπουργός Εσωτερικών, κάνουν ένα βασικό σφάλμα: θεωρούν πως θα είναι εσαεί στις θέσεις που είναι σήμερα και πως θα έχουν πάντα το πάνω χέρι. Ούτε περνάει από το μυαλό τους πως κάποια στιγμή θα είναι στην αντιπολίτευση και πως άλλοι θα διοικούν και θα ελέγχουν. Το σημαντικό βέβαια δεν είναι το ποιος θα έχει το πάνω χέρι και ούτε αν θα διατηρηθούν όλοι οι δήμοι και όλα τα «βασίλεια», όπως χαρακτήρισε ο Χάσικος τους δήμους. Το σημαντικό είναι οι δήμοι να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες προς τους δημότες τους, να λειτουργούν χωρίς να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, και να μετεξελιχθούν σε ό,τι θα μετεξελιχθούν στη βάση ενός συνολικού στρατηγικού πλάνου εκσυγχρονισμού του κράτους μας.
Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι μέρος του συστήματος, κομμάτι του κράτους. Οι υπηρεσίες της αντικατοπτρίζουν το επίπεδο της χώρας, της κοινωνίας μας, του πολιτισμού μας. Αν έχουμε σκουπίδια στους δρόμους ή καθαρά πάρκα είναι θέμα των δήμων. Και σήμερα οι δήμοι κάνουν πολύ περισσότερα. Εκδίδουν μέχρι και άδειες οικοδομής. Το ότι χρειαζόμαστε δύο άδειες για να ξεκινήσει μια οικοδομή, μία από την πολεοδομία και μία από τον δήμο, ή το ότι πληρώνουμε δύο φόρους ακίνητης ιδιοκτησίας τον χρόνο, μία στον δήμο και μία στο κτηματολόγιο είναι δύο από τα δεκάδες παραδείγματα που αποδεικνύουν την σύγκρουση των ρόλων της τοπικής αυτοδιοίκησης και τους κράτους. Αποδεικνύουν πως ποτέ δεν είχαμε ξεκάθαρη εικόνα για το τι πραγματικά θέλουμε από τους δήμους και ποιες είναι στο τέλος της μέρας οι αρμοδιότητές τους.
Η ώρα των αποφάσεων για το μέλλον των δήμων έχει έρθει. Ό,τι αναβολή ήταν να πάρουμε από την Τρόικα την πήραμε. Πολύ φοβάμαι όμως πως δεν ξέρουμε τι θέλουμε να κάνουμε. Θέλουμε να μη δυσαρεστήσουμε κανέναν και να κάνουμε και τη δουλειά μας. Αυτό δεν γίνεται. Είναι δεδομένο πως οι δήμοι είναι πολύ περισσότεροι από όσοι αναλογούν στον πληθυσμό μας, και είναι επίσης δεδομένο πως δεν γίνεται να χάνουμε πόρους σε διπλοδουλειές. Το θετικό από όλη αυτή τη συζήτηση είναι πως υπάρχει διάθεσή για συνέργειες μεταξύ των δήμων. Να συνενώσουν υπηρεσίες, να μειώσουν τα κόστη τους και να επιβιώσουν χωρίς να αναγκαστούν να κλείσουν. Οι δήμαρχοι δείχνουν να ανακτούν την πρωτοβουλία των κινήσεων και έτοιμοι για να το παλέψουν μέχρι τέλους, με την επιλογή να συνενωθούν οι δήμοι να την έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους. Βέβαια, παλεύουν με τρύπιες ασπίδες απέναντι στο κράτος, με χρέη υπέρογκα και δάνεια μη εξυπηρετούμενα.
Για τη διαχρονική κακοδιαχείριση στους δήμους κανείς δεν μπορεί να βγάλει την ουρά του απ’ έξω. Η χαλαρότητα στον έλεγχο, οι προσφορές και τα έργα εκατομμυρίων, ο τρωτός τρόπος προσλήψεων από δημοτικό γραμματέα μέχρι τροχονόμο, ήταν κάτι που βόλευε τους πάντες. Από τα κόμματα μέχρι και τον τελευταίο δημότη που ήξερε έναν δημοτικό σύμβουλο. Η περίφημη μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα, ο εκσυγχρονισμός του κράτους και η βελτίωση των παρεχόμενων προς τους πολίτες υπηρεσίες ξεκινά από τους δήμους και τις αλλαγές που θα γίνουν σε αυτούς. Αν ξεκινήσουμε αυτές τις αλλαγές βλέποντας από μικρό παράθυρο είμαστε καταδικασμένοι στην αποτυχία. Είναι η πρώτη μεγάλη μάχη με το κατεστημένο και τις νοοτροπίες δεκαετιών που μας σπρώχνουν προς τα κάτω. Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα και ας «σφάξουμε» ό,τι χρειάζεται, ίσως και λίγο παραπάνω, για να κερδίσουμε τον τόπο μας. Γιατί μάχη χωρίς αίμα δεν γίνεται.
Δημοσιεύτηκε και στην Καθημερινή της Κυριακής
Γράφει: Δημήτρης Μ. Δημητρίου
Follow me: @dmdemetriou
