Οι προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών να επιφέρουν κάποια βελτίωση στις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας φαίνεται να αποδίδουν.
Με πρώτη και σαφή ένδειξη της συμφωνία για την αποζημίωση των θυμάτων του Μαρμαρά και την απολογία του Ισραήλ για το επεισόδια, με αντάλλαγμα την εγκατάλειψη από μέρους της Τουρκίας της δίωξης στρατιωτικών και αξιωματούχων του Ισραήλ που θεωρεί ως υπεύθυνους για το επεισόδιο. Η επιτυχία αυτή της Αμερικανικής διπλωματίας εντάσσεται μέσα στην αποστολή που ανέλαβε να ελέγξει τις καταστάσεις στην περιοχή και να επιδιώξει να προωθήσει συνολικές λύσεις, λύσεις πακέτο σε όλες τις εκκρεμότητας: Κυπριακό, σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, εξομάλυνση όσο είναι δυνατόν των σχέσεων με το Ιράν, αντιμετώπιση της κοινωνικής και πολιτικής αναστάτωσης σε πολλές χώρες του Αραβικού κόσμου. Με καταλύτη, τα ενεργειακά πλούτη της περιοχής, γεγονός που προσελκύει και το ενδιαφέρον της ΕΕ, όχι μόνο γιατί αναζητεί πηγές ενέργειας που να μειώνουν την εξάρτηση της από τη Ρωσία, αλλά και γιατί διακαής πόθος της –όπως βεβαίως και των Αμερικανών- είναι να αποκλείσουν τη Ρωσία από την εξασφάλιση μιας σταθερής παρουσίας στην περιοχή.
Η επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, ο αναπροσανατολισμός της Τουρκίας σε πορεία ένταξης της χώρας στην ΕΕ, η προσπάθεια ελέγχου της κατάστασης στη Συρία, ή τουλάχιστον η αποτροπή επιδείνωσης της κατάστασης, συμβάλλουν στην προώθηση του στρατηγικού στόχου των Αμερικανών. Αλλά την ίδια στιγμή βοηθούν και το Ισραήλ στην επιθυμία του να διαμορφώσει νέα στρατηγικά δεδομένα στην περιοχή που να το εξυπηρετούν, όπως για παράδειγμα ένα ισχυρό άξονα Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου. Η προσπάθεια αυτή του Ισραήλ σχετίζεται και με την στρατηγική που αναπτύσσει στο θέμα της αξιοποίησης των δυνατοτήτων που προσφέρονται από τα κοιτάσματα ενέργειας στην ΑΟΖ του. Εκεί, ωστόσο, υπάρχουν προβλήματα. Είναι από τη μια οι εκκρεμότητες στην οριοθέτηση με τον Λίβανο και την Παλαιστινιακή Αρχή, είναι οι με τσαμπουκά και εν πολλοίς παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας. Είναι επίσης ο στόχος του Ισραήλ να δημιουργήσει τέτοιες προϋποθέσεις στο θέμα της ενέργειας ώστε να μην δημιουργείται πρόβλημα ασφάλειας, ή εξάρτησης. Και οι σχέσεις με την NΟBLEκαι την DELEK που είναι οι εταίροι του Ισραήλ στην αξιοποίηση της ενέργειας, δεν εμπνέουν καθόλου εμπιστοσύνη στο Τέλ Αβίβ. Για παράδειγμα στο θέμα της υγροποίησης του αερίου από τις υποθαλάσσιες πηγές του Ισραήλ μετατρέπεται σε πονοκέφαλο, καθώς αναζητεί τον τρόπο που θα ικανοποιεί τις προϋποθέσεις που θέτει. Η Τουρκία και ενδεχομένως και οι ΗΠΑ πιέζουν για ένα αγωγό με κατάληξη τα παράλια της Τουρκίας, πράγμα που αποτελεί εφιάλτη για το Ισραήλ για λόγους ασφάλειας. Μπορεί άλλωστε να βελτιώνονται οι Ισραηλινό-Τουρκικές σχέσεις, αλλά το Τελ Αβίβ δεν φαίνεται να εμπιστεύεται απόλυτα την Άγκυρα. Τη λύση αυτή φαίνεται να ευνοεί και η Ντέλεκ καθώς το κόστος προσφέρεται να καλύψει εξ ολοκλήρου η Τουρκία, η οποία έχει πολλά να κερδίσει από μια τέτοια απόφαση. Η λύση πλωτής μονάδας υγροποίησης και πάλι προκαλεί εφιάλτες στο Ισραήλ κυρίως για λόγους ασφάλειας. Η άλλη επιλογή του Ισραήλ είναι να προτιμήσει τη λύση αξιοποίηση υφιστάμενου τερματικού υγροποίησης στην Αίγυπτο. Κάτι που ειδικά με τις τρέχουσες ρευστές καταστάσεις και πάλι δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στο Ισραήλ.
Υπό τις περιστάσεις, το Ισραήλ είχε προκρίνει ως την μόνη συμφέρουσα λύση εκείνη του τερματικού στην Κύπρο. Λύση που ευνοούσε και ευνοεί και την Κύπρο, καθώς με το Ισραηλινό αέριο να έρχεται στο τερματικό της καθιστά την επιλογή του τερματικού συμφέρουσα όχι μόνο οικονομικά, αλλά και γιατί σε μια τέτοια περίπτωση καθιστά την Κύπρο ενεργειακό κόμβο που ενδεχομένως αμέσως μετά να προσελκύσει και άλλους στη χρησιμοποίηση του τερματικού της. Με ορατά βεβαίως σε μια τέτοια περίπτωση τα πολιτικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα.
Εδώ όμως που η αναποφασιστικότητα, η πελαγοδρόμηση, η καθυστέρηση και η απουσία συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου για την ενέργεια προκαλεί έντονες ανησυχίες στο Ισραήλ για την ικανότητα της Λευκωσίας να διαχειριστεί το θέμα. Γεγονός που γεννά στο Τελ Αβίβ αμφιβολίες αν μπορεί να βασίζεται στη Λευκωσία για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Οι προχειρότητες συνεπώς οδηγούν στην απώλεια μιας μοναδικής ευκαιρίας για λόγους που δεν σχετίζονται με την ουσία του πράγματος, αλλά σχετίζονται με κομματικά παιγνίδια, προσωπικές ατζέντες, ισορροπίες διακομματικών σχέσεων, αλλά και ενδοκομματικών σχέσεων και με πρόθεση διαπλοκής.
Οι εξελίξεις στο Κυπριακό βοηθούν για ένα τάχιστο ξεκαθάρισμα της κατάστασης καθώς σε ένα βαθμό αποδεσμεύουν τον πρόεδρο Αναστασιάδη από όλα αυτά τα φαινόμενα. Και στο σημείο που φτάσαμε μόνο με την δική του αποφασιστική παρέμβαση μπορεί να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Και μάλιστα κατά τρόπο που να υποβοηθηθεί και η προσπάθεια που καταβάλλει στο Κυπριακό.
Θα το επιχειρήσει;
Γράφει: Κώστας Γεννάρης
