Προσχολική εκπαίδευση: ο φτωχός συγγενής με την πλούσια συγγένεια. Του Χρίστου Χριστοφίδη

Πολλές φορές τους τελευταίους μήνες ένιωσα θλίψη για τις φίλες και φίλους που υπηρετούν την προσχολική εκπαίδευση.

Η πανδημία έχει δείξει τη «γύμνια» της εκπαίδευσης σε πολλαπλά επίπεδα, αλλά κυρίως φανέρωσε την πραγματική πολιτική αντίληψη των κυβερνώντων για τη συγκεκριμένη βαθμίδα της εκπαίδευσης. Στις πλείστες των περιπτώσεων λαμβάνονταν αποφάσεις για το κλείσιμο ή όχι σχολείων χωρίς καμία αναφορά στην προσχολική εκπαίδευση, με τους εργαζόμενους σε αυτή να διερωτούνται εάν είναι «εργαζόμενοι ενός κατώτερου Θεού». Σε άλλες περιπτώσεις οι αποφάσεις για την προσχολική εκπαίδευση συνδέονταν με την εργασία των γονιών, ωσάν και ο ρόλος της περιορίζεται στη «φύλαξη» των παιδιών μας.

Για όση περίοδο ήταν κλειστή η προσχολική εκπαίδευση οι νηπιαγωγοί επιδίωξαν αυτόβουλα την επικοινωνία με τα παιδιά τους. Ήξεραν όμως ότι τούτο μπορούσαν να το κάνουν μόνο μέσω των γονιών και βίωσαν σε εντονότερο βαθμό το επίπεδο της διαφοροποίησης των παιδιών βάσει των κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Οι οδηγίες που είχαν περί αποστολής γραπτού υλικού για «απασχόληση» των παιδιών δείχνει την ελλιπή πολιτική αντίληψη για την εκπαίδευση των παιδιών στην προσχολική ηλικία, σε εκείνη την ηλικία που εδώ και δεκαετίες οι ψυχολόγοι δείχνουν τις δυνατότητες ενίσχυσης του ρυθμού ανάπτυξης των γνωστικών λειτουργιών των παιδιών με την κατάλληλη εκπαιδευτική παρέμβαση. Η «σχολιοποίηση» της προσχολικής εκπαίδευσης αποτελεί γάγγραινα που τα τελευταία χρόνια προσλαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις και μεγιστοποιήθηκε στην πανδημία.

Εάν σκεφτούμε τα όσα υποστηρίζει η παιδαγωγική επιστήμη εδώ και δεκαετίες, για ενεργητική μάθηση, για μάθηση μέσα από το παιχνίδι, για διερεύνηση, για διεπιστημονική προσέγγιση, για μάθηση μέσα από επίκαιρες ενότητες και κλείσουμε για λίγο τα μάτια για να σκεφτούμε το ιδανικό αυτό σχολείο, στο μυαλό μας έρχεται το νηπιαγωγείο. Είναι όντως ο χώρος που με χρώματα, φωνές, χαμόγελα, σφύζει από ζωή. Είναι όντως ο χώρος που σε ελεύθερες δραστηριότητες το πρωί και το μεσημέρι το κάθε παιδί εργάζεται με το ρυθμό του, είναι ο χώρος όπου τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας μέσω του παραμυθιού, του τραγουδιού, της κίνησης, του θεάτρου, είναι ο χώρος όπου το παιδιά οικοδομούν έννοιες επιστήμης και μαθηματικών μέσω του παιχνιδιού, του πειράματος, της κατασκευής. Είναι ο χώρος της δημιουργίας και της χαράς. Πώς είναι δυνατό ο πιο στενός συγγενής των όσων μεγάλοι παιδαγωγοί υποστήριξαν να είναι στο περιθώριο;

Η κάθε απόφαση στην εκπαίδευση έχει φιλοσοφικό, κοινωνικό, πολιτικό στίγμα και ως τέτοια πρέπει να αναλύεται. Η εκπαίδευση των παιδιών με μη τυπική και κυρίως με άτυπη μορφή ξεκινά από τη στιγμή της γέννησής τους και επιταχύνεται με τα κατάλληλα εφόδια και το κατάλληλο περιβάλλον. Η πιο προσοδοφόρα επένδυση ενός κράτους είναι στον τομέα της εκπαίδευσης από πολύ μικρές ηλικίες, θεσμοθετώντας το κατάλληλο περιβάλλον μάθησης στην προσχολική εκπαίδευση και αναγνωρίζοντας τον ουσιαστικό ρόλο των λειτουργών που υπηρετούν σε αυτή. Και στη δύσκολη περίοδο που ακολουθεί η προσχολική εκπαίδευση όπως και τα άλλα επίπεδα της εκπαίδευσής μας χρειάζονται τη συνδρομή των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών ως ειδικών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχει εντείνει η πανδημία. Η μείωση των αριθμών των παιδιών στην ομάδα κάθε νηπιαγωγού θα δώσει τη δυνατότητα να αγκαλιαστεί το κάθε παιδί και να στηριχθεί. Οι λειτουργοί της προσχολικής εκπαίδευσης έχουν αποδείξει ότι κρατούν ενεργό το πιο υγιές κομμάτι της εκπαίδευσής μας με γνώσεις, δεξιότητες, δημιουργικότητα και όραμα.  Όραμα για μια πιο ανθρώπινη παιδεία, που αγκαλιάζει το παιδί, του δίνει χώρο να δράσει, να δημιουργήσει, να γελάσει. «Να δει την ουσία με την καρδιά, όχι με τα μάτια». Αυτή την παιδεία επιδιώκουμε σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσή μας. Γι αυτή την εκπαίδευση θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε.

*Υπεύθυνος γραφείου Παιδείας ΑΚΕΛ, υποψήφιος Βουλευτής Λευκωσίας