Ενώ η προσφυγική κρίση φουντώνει και η ελπίδα των προσφύγων μετατρέπεται σιγά- σιγα σε ψευδαίσθηση η τέχνη ακολουθεί αιφνιδιασμένη και αμήχανη.
Nα, όμως, που το έργο των μαθητών του Λυκείου Αποστόλου Λουκά Κολοσσίου Immigrants/Μετανάστες έδωσε ένα ενδιαφέρον και ηχηρό μήνυμα απέναντι στην προσφυγική κρίση και την οδύσσεια χιλιάδων ανθρώπων.
Με το έργο τους oι 30 μαθητές και η καθηγήτρια τους Πόπη Νικολάου παίρνουν θέση υπέρ της συμπόνιας και της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, κατά της ξενοφοβίας και του ρατσισμού που απειλεί να αναζωπυρωθεί και να διχάσει τις κοινωνίες.
Ένα περιφερειακό σχολείο με στοιχειώδη υλικά και πολλές δυσκολίες, με πείσμα και πολλή προσπάθεια της καθηγήτριας και των μαθητών, έφτιαξαν ένα ομαδικό καλλιτεχνικό έργο με διεθνή απήχηση και αναγνώριση. Η διεθνής του αναγνώριση δεν σημαίνει μόνο μια «διεθνή νίκη» της Κύπρου, η οποία έμεινε ουσιαστικά ανεπηρέαστη από την πρωτόγνωρη ορμή του προσφυγικού. Η εικόνα των πνιγμένων στην πετρώδη παραλία με τις ρουφήχτρες και τις δίνες του Κουρίου υπονοεί πολύ περισσότερα απ’ όσα με πρώτη ματιά αποκαλύπτει.
Το έργο των μαθητών εκφράζει μια ρεαλιστική προσέγγιση στο μακάβριο γεγονός του θανάτου των προσφύγων. Το ρίγος του πνιγμού όσων δραπετεύουν από τους πολέμους, τους διωγμούς και την φτώχια ανάγει τις εικόνες της προσφυγιάς, του εκτοπισμού και της εξορίας σε οικεία και διαχρονικά σύμβολα. Πρόκειται για εικόνες ανθρώπων που απεγνωσμένα αναζητούν καταφύγιο και ένα καλύτερο μέλλον. Μάταια όμως……
Η βάρκα με τους πνιγμένους μοιάζει με σαρκοφάγο με τις ολόλευκες μορφές τους να παραμένουν, ακόμα και στο θάνατο τους, συμπαγείς. Λες και μετεωρίζονται μεταξύ μοναξιάς, εξάντλησης και έσχατης απόγνωσης. Εικόνες που αναπαριστούν και αναμοχλεύουν βαθιά ένα ανθρώπινο δράμα που εκτυλίσσεται, με ιδιαίτερη ένταση, αυτή την περίοδο, λίγα χιλιόμετρα παραπέρα. Οι μαθητές το ανατέμνουν καλλιτεχνικά σε καθολικό σύμβολο του αέναου κύκλου των πολέμων, της προσφυγιάς, της μετανάστευσης, της ελπίδας και της ματαίωσης. «Η στιγμή που η βάρκα με τους μετανάστες άγγιξε τα βότσαλα ήταν μαγική! Έβλεπα μπροστά μου τους πραγματικούς μετανάστες να φτάνουν εξουθενωμένοι στην ακτή», δηλώνει μια μαθήτρια.
Το φως του Κουρίου, ορίζει αντιστικτικά το χώρο προβάλλοντας εντονότερα το θάνατο και τον πνιγμό. Είναι τότε που το τοπίο χάνει παντελώς τον τουριστικό του εξωραισμό. Η μικρή σαραβαλιασμένη βάρκα γίνεται έτσι το μικρό και μοιραίο, κυρίως όμως χωρίς ορατή διέξοδο, δωμάτιο μια Καφκικής Δίκης.
Οι μαθητές του Λυκείου Κολοσσίου ακούμπησαν επιτυχημένα σε μια παράδοση και στην καθημερινή και συγκροτημένη σχέση τους με το χώρο. Αλλά και σε μια θάλασσα αρχετύπων από την οποία άντλησαν εικόνες, μοτίβα και συμβολισμούς. Και συναντήθηκαν με τις αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία μας, στην περιοχή μας και στον κόσμο. «Εμείς και οι Άλλοι. Όλοι άνθρωποι στην ίδια βάρκα, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο», δηλώνει ένας από τους μαθητές. Και το έκαναν με τρόπο ξεχωριστό και δραστικό, αφού ούτε ο κραυγαλέος και θορυβώδης ανθρωπισμός ούτε και η αποκλειστική επικέντρωση στην ένταση του πόνου αποτελούν τη μοναδική απάντηση στο δράμα των προσφύγων.
Γράφει: Άριστος Τσιάρτας
