Στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας τα Κράτη επέχουν σημαντικής σημασίας, αποτελώντας τον πυρήνα της διεθνούς έννομης τάξης που στόχο έχει, ως ορίζεται στο Προοίμιο και στα πρώτα άρθρα του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών την διατήρηση (και επίτευξη όπου είναι αναγκαίο) της ειρήνης και των φιλικών σχέσεων μεταξύ των μελών της διεθνούς κοινότητας.
Δυστυχώς η Τουρκία, με τις πρόσφατες προκλητικές τις πράξεις, διαταράσσει – για πολλοστή φορά – την φιλοσοφία στην οποία στηρίζεται η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων και η διεθνής τάξη.
Το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει επακριβώς τους κανόνες που ισχύουν όσον αφορά στις θαλάσσιες ζώνες και τα δικαιώματα, ως επίσης και τις υποχρεώσεις των κρατών εντός του θαλάσσιου χώρου. Οι αρχές και οι κανόνες που ορίζουν την κυριαρχία, την δικαιοδοσία, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των Κρατών συναντώνται σε δυο ουσιαστικές πηγές του Διεθνούς Δικαίου, ήτοι στις Συμβάσεις και στο εθιμικό δίκαιο. Οφείλουμε να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι το διεθνές εθιμικό δίκαιο αποτελείται από δεσμευτικούς νομικούς κανόνες που υπάρχουν ανεξάρτητα από τις Διεθνείς Συμβάσεις και δεσμεύουν όλα ανεξαιρέτως τα κράτη, αφ’ ης στιγμής έχουν γίνει αποδεκτοί ως τέτοιοι κανόνες.
Η Σύμβαση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που συνομολογηθήκε στο Montego Bay της Ιαμαϊκής το 1982 και τέθηκε σε ισχύ το 1995 και η οποία έχει κυρωθεί μέχρι στιγμής από 166 κράτη, αντανακλά τους εθιμικούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που υπάρχουν σε σχέση με πτυχές που αφορούν στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις των κρατών. Η Τουρκία, η οποία δεν έχει κυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, δεσμεύεται από τους κανόνες εκείνους που υπάρχουν στα πλαίσια του διεθνούς εθιμικού δικαίου.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες για τα δικαιώματα παράκτιων και τρίτων κρατών εντός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών που έχουν ανακηρυχθεί, τα κράτη οφείλουν να σέβονται τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών εντός των ζωνών δικαιοδοσίας και κυριαρχίας τους. Συγκεκριμένα, τα παράκτια κράτη που έχουν ανακηρύξει Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες, όπως η Κυπριακή Δημοκρατία για παράδειγμα, έχουν πλήρη και απόλυτα κυριαρχικά δικαιώματα για εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των ζώντων και μη ζώντων οργανισμών που υπάρχουν σε αυτές τις ζώνες, όπως για παράδειγμα υδρογονανθράκων (φυσικού αερίου και πετρελαίου), δικαιοδοσία για εγκαθίδρυση και χρησιμοποίηση τεχνητών εγκαταστάσεων και κατασκευών (π.χ. πλατφόρμων εξόρυξης φυσικού αερίου και πετρελαίου) και γενικά αποκλειστικά δικαιώματα για εκμετάλλευση των φυσικών πόρων που συναντώνται εντός της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας τους.
Η υποχρέωση των τρίτων κρατών στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες παράκτιων κρατών είναι όπως κάνουν πλήρως σεβαστά τα κυριαρχικά δικαιώματα των παράκτιων κρατών για οικονομική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Τα τρίτα κράτη πρέπει, σύμφωνα με τις θεσμοθετημένες αρχές του Δικαίου της Θάλασσας, να μην χρησιμοποιούν απειλές ή βία εναντίον των κυριαρχικών δικαιωμάτων των παράκτιων κρατών στις ΑΟΖ τους και να χρησιμοποιούν τις ζώνες αυτές αποκλειστικά και μόνο για ειρηνικούς σκοπούς.
Γράφει: Αντώνης Στ. Στυλιανού
