Tο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας ήταν ανέκαθεν στο επίκεντρο των διαφόρων αντιπαραθέσεων περί την παιδεία.
Το μάθημα καταργήθηκε στο Γυμνάσιο το 1981, για να επανέλθει το 1992, επί κυβερνήσεων Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (στην Ελλάδα) και Γιώργου Βασιλείου (στην Κύπρο). Δυστυχώς, παρά τις μεγάλες προσδοκίες, η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν αμφίβολη, κυρίως επειδή η μέθοδος της γλωσσικής διδασκαλίας ουδέποτε εκσυγχρονίστηκε και προσαρμόστηκε στην εξέλιξη της επιστήμης.
Έτσι, προϊόντος του χρόνου, η πανθομολογούμενη ανάγκη μεταρρύθμισης και εκμοντερνισμού του μαθήματος μετατρεπόταν σιγά-σιγά σε καθολικό και πιεστικό αίτημα, καθώς η δημοτικότητα των Αρχαίων Ελληνικών τόσο ανάμεσα στους μαθητές όσο και ανάμεσα στους καθηγητές μειωνόταν συνεχώς, ενώ και τα μαθησιακά αποτελέσματα δεν ανταποκρίνονταν ποσώς στις προσδοκίες (δείτε π.χ. εδώ). Αντιστοίχως, πλήθαιναν και οι φωνές που ζητούσαν την οριστική κατάργηση του μαθήματος (δείτε εδώ και εδώ).
Στην Κύπρο, το πλήρωμα του χρόνου για αυτόνομη μεταρρυθμιστική δράση έφθασε τελικά το 2008, στο πλαίσιο της ευρύτερης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που τέθηκε σε εφαρμογή επί υπουργείας Ανδρέα Δημητρίου. Κατόπιν εισήγησης του Υπουργού, ο Αναπλ. Καθ. Αντώνης Τσακμάκης (Πανεπιστήμιο Κύπρου, Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας) και ο γράφων, πλαισιούμενοι σε μεταγενέστερο στάδιο από τον Αναπλ. Καθ. Βάιο Λιαπή (Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Θεατρικές Σπουδές»), συγκροτήσαμε την ομάδα των πανεπιστημιακών που ανέλαβε την ευθύνη αρχικά για τη σύνταξη και κατόπιν για την υλοποίηση ενός νέου Αναλυτικού Προγράμματος για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία (κάποια στοιχεία για τη φιλοσοφία του Προγράμματος ως προς την πτυχή της Γραμματείας μπορείτε να δείτε εδώ).
Το νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα υιοθετήθηκε από το ΥΠΠ το 2010, οπότε και ξεκίνησε η φάση της υλοποίησής του. Το 2013 ολοκληρώθηκε με επιτυχία (αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών, όπως τις ζήσαμε και όπως μας μεταφέρονται ακόμη και σήμερα) το έργο που αφορούσε στις τρεις τάξεις του Γυμνασίου και επρόκειτο να ξεκινήσει η λυκειακή φάση. Στο πλαίσιο της επίπονης αυτής εργασίας, με φρενήρεις ρυθμούς και με το ελάχιστο δυνατό κόστος για το κράτος, παρήχθηκαν συνολικά περί τα δέκα διδακτικά εγχειρίδια για τον Μαθητή καθώς και μεγάλος όγκος υλικού για τον Καθηγητή (μπορείτε να δείτε το σύνολο του υλικού εδώ).
Δυστυχώς, η εξέλιξη των πραγμάτων από εκείνο το σημείο και έπειτα δεν υπήρξε αναλόγως ευτυχής. Η μεταρρύθμιση βρέθηκε αντιμέτωπη με μία αποφασισμένη, πλην αστόχαστη, «αντιμεταρρύθμιση», η οποία πολέμησε λυσσαλέα, με διάφορους τρόπους, θεμιτούς και αθέμιτους, κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια κατορθώνοντας δυστυχώς τελικά να ακυρώσει τα επιστημονικά και παιδαγωγικά κεκτημένα και να οδηγήσει το μάθημα σε οριακό σημείο.
Αποτελεί κυπριακή καινοτομία το γεγονός ότι οι αρμόδιοι παράγοντες, ενώ με τις σπασμωδικές αποφάσεις τους έχουν στην πράξη ακυρώσει το Αναλυτικό Πρόγραμμα του 2010, ισχυρίζονται ότι συνεχίζει να τελεί σε ισχύ και συγκροτούν μάλιστα επιτροπή για τη «συμπλήρωσή» του με δείκτες επάρκειας και επιτυχίας. Στην επιτροπή αυτή, περιέργως, κλήθηκε και ο γράφων. Λέω «περιέργως», διότι ο βασικός συγγραφέας του Αναλυτικού Προγράμματος, ο Αν. Καθ. Τσακμάκης, δεν κλήθηκε, με την ισχνή αιτιολογία ότι βούληση του Υπουργείου είναι στις επιτροπές να συμμετάσχουν και νέα μέλη, όχι μόνο οι αρχικοί συντάκτες των ΑΠ. Διερωτάται κανείς, εφόσον τα ΑΠ ισχύουν, τότε γιατί να μην συμμετέχουν οι αρχικοί συντάκτες σε συνεργασία με τα όποια νέα μέλη; Τι κρύβεται εδώ;
Η πραγματική εξήγηση για το παράδοξο και άκομψο αυτό γεγονός δόθηκε με την έναρξη της ούτω καλούμενης «δεύτερης φάσης υλοποίησης» των Αναλυτικών Προγραμμάτων στις αρχές του τρέχοντος μηνός. Τότε διαφάνηκε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν είχε καμία πρόθεση να αναιρέσει τις αλλοπρόσαλλες αποφάσεις της άτυπης ad hoc επιτροπής για τα Αρχαία Ελληνικά, η οποία σε συνεδρία της στις 22 Αυγούστου 2014, παρουσία του ΥΠΠ, παραβαίνοντας ουσιαστικά τις υποδείξεις της Επιστημονικής Επιτροπής και αγνοώντας πλήρως όχι μόνο τον Επιθεωρητή και τους πανεπιστημιακούς αλλά και τις ίδιες τις επιταγές της λογικής, αποφάσισε να επανεισαγάγει στα κυπριακά γυμνάσια τα ελλαδικά εγχειρίδια της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, για την ακαταλληλότητα των οποίων όλοι, προφανώς εκτός από τα μέλη της συγκεκριμένης επιτροπής, συμφωνούν.
Κατόπιν του γεγονότος αυτού δεν είχα άλλη επιλογή από το να υποβάλω την παραίτησή μου από τη συμβουλευτική επιτροπή των Αρχαίων Ελληνικών, για να μην συνεργήσω στην αντιεπιστημονική νόθευση του Αναλυτικού Προγράμματος και στην ακύρωση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, η οποία τόσες πολλές ελπίδες είχε γεννήσει.
Αυτή τη στιγμή, εξαιτίας των πολιτικών που τέθηκαν σε εφαρμογή την αρχή της τρέχουσας σχολικής χρονιάς, με τις οποίες, όσο κι αν προσποιούμαστε ότι ισχύει το αντίθετο, ακυρώθηκε η μεταρρύθμιση του 2010, τα Αρχαία Ελληνικά στο Γυμνάσιο διδάσκονται εἰκῇ καὶ ὡς ἔτυχεν, στην ουσία χωρίς Αναλυτικό Πρόγραμμα, δηλαδή χωρίς η διδασκαλία να στηρίζεται σε ευκρινείς παιδαγωγικές και επιστημονικές αρχές, με εκπαιδευτικό υλικό το οποίο είτε αντιφάσκει με το Αναλυτικό Πρόγραμμα είτε (κι αυτή είναι μάλιστα η λιγότερο βλαβερή περίπτωση…) συνιστά κακοποίηση των «βιβλίων Τσακμάκη». Ιδού ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: δείτε πρώτα εδώ την Ενότητα 1 από το βιβλίο «Μύθων και Λόγων Στέφανος» και κατόπιν εδώ πώς το ΥΠΠ θεωρεί ότι τη «διόρθωσε» και τη «βελτίωσε».
Αν επιθυμείτε να διαβάσετε το πλήρες ιστορικό της αντιμεταρρυθμιστικής πολεμικής στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, επισκεφθείτε τον ακόλουθο ιστότοπο: https://antonispetrides.wordpress.com/2015/02/27/ancient-greek-reform-and-counter-reform/
Γράφει: Αντώνης Πετρίδης
