Από τον Απρίλη (2001) που εγκρίθηκε το περιβόητο νομοσχέδιο για το ΓΕΣΥ πέρασαν ήδη 15 χρόνια.
Ήταν το πιο πολυσυζητημένο νομοσχέδιο στα εννέα χρόνια κοινοβουλευτικής μου δράσης στην Κύπρο (2001-2009) και ιδιαίτερα κατά την περίοδο 2006-9 που ως πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών παρακολουθούσα στενά το θέμα. Η τότε κυβέρνηση Παπαδόπουλου προσπάθησε έντονα για έγκριση Σχεδίου Στρατηγικής για το ΓΕΣΥ (Δεκ. 2006), προώθηση εγγράφων πολιτικής σε σχέση με το νέο Σύστημα και ψήφιση των Περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμων 2001-2005 ώστε να εκσυγχρονιστούν διάφορες πτυχές του. Στόχος ήταν η εφαρμογή του ΓΕΣΥ μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2008. Προηγήθηκαν μελέτες των McKinsey & Co για μετάβαση στο νέο σύστημα υγείας, συναντήσεις με ενδιαφερόμενους φορείς και αναλογιστική μελέτη κοστολόγησης του ΓεΣΥ από τον οίκο Mercer. Κι ενώ όλα φαίνονταν να βαίνουν καλώς, σημειώθηκαν ανατροπές…
Αλλαγή κυβέρνησης, οικονομική κρίση , αλυσιδωτές συνέπειες… Έκτοτε μεσολάβησαν δύο νέες κυβερνήσεις κι άλλα οκτώ χρόνια αναμονής. Το πολυσυζητημένο ΓΕΣΥ παραμένει ανεφάρμοστο.
Ωστόσο σήμερα, ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Το υφιστάμενο σύστημα υγείας καταρρέει. Εξάντλησε τα όριά του. Οι πολίτες ταλαιπωρούνται. Οι μακριές λίστες αναμονής, οι ελλείψεις ιατρών / νοσηλευτών στο δημόσιο και η αναποτελεσματική εξυπηρέτηση τους σπρώχνουν στον ιδιωτικό τομέα. Ατέρμονες οι διαβουλεύσεις για τα ωράρια, την αυτονόμηση νοσοκομείων, τις ελλείψεις φαρμάκων. Οι γιατροί εγκαταλείπουν το δημόσιο. Οι νοσηλευτές διαμαρτύρονται. Μήπως οδηγούμαστε κι εδώ σε κλείσιμο των δημοσίων νοσηλευτηρίων κατά το πρότυπο των κυπριακών αερογραμμών;
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης καταγγέλλει δημόσια την παραπλάνησή του (!!) από ανακριβή στοιχεία στον τομέα της υγείας. Τα κόμματα επιρρίπτουν ευθύνες στην κυβέρνηση. Οι αντιπαραθέσεις οξύνονται. Οι λύσεις αργούν!
Ωστόσο αλλού βρίσκεται η πηγή των προβλημάτων. Στις διαρκείς παλινδρομήσεις. Τα εμπλεκόμενα συμφέροντα, σκοπιμότητες και αποσυντονιστικές ενέργειες κάποιων. Στη γραφειοκρατία. Στις καθυστερημένες μεταρρυθμίσεις. Στις αντιδράσεις οργανωμένων συνόλων. Στην απουσία πολιτικής βούλησης, τα τελευταία χρόνια, για ολοκληρωμένες, αποτελεσματικές και άμεσες λύσεις. Η οικονομική κρίση επέτεινε το πρόβλημα. Ωστόσο δεν αποτελεί άλλοθι. Κάτι πρέπει να γίνει. Με ημίμετρα δεν δημιουργείται ένα Εθνικό Σχέδιο Υγείας ,ούτε επιλύονται χρόνια προβλήματα. Η πολυδιαφημιζόμενη πρόσληψη 28 ιατρών δεν είναι παρά προσωρινό παυσίπονο. Όσο κόβονται κονδύλια για μελέτες ύπνου από γιατρούς του δημοσίου και ακριβοπληρώνονται αγορές υπηρεσιών από ιδιώτες, κάποιο λάκκο έχει η φάβα!
Η Κύπρος παραμένει ουραγός στην ΕΕ, αφού είναι η μοναδική χώρα – μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας χωρίς Εθνικό Σύστημα Υγείας, για τον πληθυσμό.
Αγγλία και Ιρλανδία εφαρμόζουν το αγγλοσαξωνικό μοντέλο πρότυπης οργάνωσης και διοίκησης των συστημάτων υγείας στηριγμένο στη φιλοσοφία του Sir William Beveridge, επιδιώκοντας ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, κοινωνική ισότητα, αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πόρων και γεωγραφική αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας. Γερμανία και άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, εφαρμόζουν το ηπειρωτικό μοντέλο βασισμένο στην πολιτική φιλοσοφία και μεταρρυθμίσεις του Bismark (1883), όπου το υπάρχον ασφαλιστικό σύστημα στηρίζεται στην αυτονομία / αυτοδιαχείριση των επιμέρους εργατικών / επαγγελματικών ασφαλιστικών ταμείων. Σουηδία, Δανία και άλλες σκανδιναβικές χώρες , εφαρμόζουν το σκανδιναβικό μοντέλο που επιφορτίζει την κεντρική και τοπική αυτοδιοίκηση με την οικονομική διαχείριση και αξιολόγηση του συστήματος κοινωνικής – υγειονομικής φροντίδας. Το νοτιοευρωπαϊκό μοντέλο, αντλεί στοιχεία από τη φιλοσοφία Beveridge – Bismark και υιοθετεί ένα αυτόνομο πρότυπο οργάνωσης υπηρεσιών υγείας στηριγμένο στο αγγλοσαξονικό μοντέλο..
Η Κύπρος οφείλει επιτέλους να εφαρμόσει το δικό της ΓΕΣΥ. Να δαπανά επαρκή κονδύλια στον τομέα της υγείας . Να μειώσει τους απαράδεκτα ψηλούς δείκτες δαπανών στην ιδιωτική υγεία που επιβαρύνουν οικογενειακούς προϋπολογισμούς και οξύνουν ανισότητες. Να βελτιώσει τα δημόσια νοσηλευτήρια,προβαίνοντας σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, αυτονόμηση , ριζική αναδιοργάνωση, επόπτευση και αξιολόγηση της λειτουργίας τους. Να εφαρμόσει ορθολογική διαχείριση κονδυλίων και πάταξη της γραφειοκρατίας. Απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση και στήριξη όλων για να καταπολεμηθούν κατεστημένα.Επείγει η εφαρμογή ενός σύστημα ΓΕΣΥ που να λειτουργεί στη βάση της κοινωνικής αλληλεγγύης, της ισότιμης, καθολικής και πλήρους υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού με καθολική συμμετοχή πολιτών στο Σύστημα Υγείας .
Γράφει: Αντιγόνη Παπαδοπούλου
