Εκτός προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται ότι βρίσκεται επί του παρόντος, η καθιέρωση πανευρωπαϊκών πολιτικών που θα κρατήσουν τους νέους επιστήμονες στις χώρες καταγωγής τους.
Η διαρροή εγκεφάλων σε μια εποχή οικονομικής κρίσης και ύφεσης δυστυχώς καλά κρατεί αφού υπό τας περιστάσεις φαίνεται να αποτελεί μια διέξοδο για πολλούς νέους. Μακροχρόνια όμως θα έχει καταστροφικές συνέπειες και θα διευρύνει ακόμα περισσότερο το χάσμα ανάπτυξης Βορρά-Νότου.
Οι αντιλήψεις, σχεδιασμοί και συστάσεις των Βρυξελλών πρέπει να μας προβληματίσουν. Δεν συνειδητοποιήθηκε πλήρως ότι το ζητούμενο είναι μια Ευρώπη της ανάπτυξης, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ και όχι μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές και χώρες. Η κρίση έχει αναδείξει πολλές ανισότητες, με κυριότερες τις ανισότητες Βορρά-Νότου. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα η “διαρροή εγκεφάλων” και η αντικατάσταση αξιόλογου επιστημονικού προσωπικού που εγκαταλείπει τη χώρα καταγωγής του, την ίδια ώρα που υπήκοοι τρίτων χωρών, συνήθως χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου, έρχονται να εργαστούν σε θέσεις εργασίας χαμηλών απαιτήσεων. Είναι αντιληπτό πως σίγουρα χρειαζόμαστε μια καλύτερη, βαθύτερη και αλληλέγγυα Ευρώπη, όπου οι χώρες του Νότου δεν θα αναγκάζονται να εξάγουν το επιστημονικό δυναμικό τους.
Η απουσία ξεκάθαρης και στοχευμένης πολιτικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για αντιμετώπιση αυτής της διαρροής εγκεφάλων (brain drain), προκύπτει και μέσα από τις τοποθετήσεις του Λάζλο Άντορ, Επιτρόπου Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων. Σύμφωνα με τον κ. Άντορ, η Επιτροπή επιδιώκει να βελτιώσει την προοπτική σταδιοδρομίας των επιστημόνων στην Ευρώπη, δημιουργώντας ένα ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο έρευνας όπου οι ερευνητές, οι επιστημονικές γνώσεις και η τεχνολογία θα κυκλοφορούν ελεύθερα. Ο Επίτροπος επισημαίνει στη γραπτή απάντηση του , πως οι δράσεις Marie Curie του προγράμματος «Άνθρωποι», χρηματοδοτούν ευρωπαϊκούς οργανισμούς με σκοπό την πρόσληψη ερευνητών από το εξωτερικό. Πέραν των 200 κέντρων Euraxess προσφέρουν καθοδήγηση σε διακινούμενους ερευνητές, ενώ το προτεινόμενο πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» στοχεύει στην αύξηση των επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία.
Δεν υποβαθμίζω το γεγονός πως στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη 2020» και της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Νεολαία σε Κίνηση», η Επιτροπή παρουσίασε ήδη ένα πλαίσιο προτεραιοτήτων για τη μείωση της ανεργίας των νέων καλώντας τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν προγράμματα παροχής εγγυήσεων για απασχόληση. Ωστόσο , η πρόοδος που σημειώθηκε ήταν ελάχιστη, αφού η ανεργία εξακολουθεί να καλπάζει και οι απαντήσεις στο καυτό ερώτημα για τη διαρροή εγκεφάλων είναι ανεπαρκείς.
Εύλογα λοιπόν διερωτάται κάποιος ποίοι θα οδηγήσουν τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου στην ανάπτυξη και την πρόοδο όταν και εφόσον ξεπεραστούν οι σημερινές δυσκολίες, αν αξιόλογοι επιστήμονες, πτυχιούχοι και ερευνητές τις εγκαταλείπουν. Το ίδιο ερώτημα ισχύει βέβαια και για την Κύπρο.
Στις συνεχείς δημόσιες παρεμβάσεις μου, τόνισα και τονίζω πως είναι σημαντικό, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα, να συμπεριληφθούν μέτρα που θα αφήσουν ανοικτή την προοπτική της ανάπτυξης, γιατί μόνο με μια έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη θα μπορέσουμε πραγματικά να οδηγήσουμε τη χώρα μας μπροστά. Χρειαζόμαστε καινοτόμες επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη, τις νέες τεχνολογίες, την έρευνα, για να αξιοποιήσουμε το αξιόμαχο ανθρώπινο δυναμικό μας και να περιορίσουμε τη διαρροή εγκεφάλων. Θα ήταν τραγικό λάθος και αδιανόητο, η Κύπρος, που δαπανά ίσως περισσότερα από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα για μόρφωση των νέων της, να τους εξάγει τελικά, να τους παρακολουθεί να διαπρέπουν στο εξωτερικό και η ίδια να αδυνατεί να τους αξιοποιήσει για να κτίσει ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον για τους δικούς της πολίτες.
Γράφει: Αντιγόνη Παπαδοπούλου
