Όταν η ευημερία των αριθμών και όχι των ανθρώπων, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα σύγχρονων πολιτικών λιτότητας για αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, τότε οι επιπτώσεις είναι τρομακτικές, ταρακουνώντας συθέμελα τις κοινωνίες.
Αυτό διαπιστώθηκε στη πράξη, σε όποια χώρα κλήθηκε η τρόικα και οι εμπνευστές των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας να επέμβουν. H λογική της «δια πυρός και σιδήρου» ισορρόπησης των δημόσιων οικονομικών, μόνο προβλήματα και αδιέξοδα δημιουργεί. Αυτό διδάσκουν οι εμπειρίες της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και άλλων χωρών που μπήκαν σε μνημόνια , όπως επίσης και της Ιρλανδίας παρά τις περί του αντιθέτου επικοινωνιακές προσπάθειες.
Το πρώτο θύμα των μνημονίων είναι συνήθως το κοινωνικό κράτος, καθώς οι πολιτικές λιτότητας και οι άτεγκτες περικοπές εξουδετερώνουν τη δυνατότητα κοινωνικής στήριξης ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Δυστυχώς, τα διαχρονικά λάθη, τις ατολμίες και παραλείψεις διαδοχικών κυβερνήσεων, τα πληρώνουν σήμερα οι απλοί πολίτες και κυρίως αυτοί που εξαρτώνται από το κράτος προνοίας. Η πλήρης απαξίωση και έλλειψη εμπιστοσύνης προς την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία, τα κόμματα και τους θεσμούς, η αβεβαιότητα για το μέλλον και η διάβρωση του αισθήματος ασφάλειας ανάμεσα στους πολίτες, είναι μερικές μόνο από τις αλυσιδωτές επιπτώσεις αυτού του επικίνδυνου φαύλου κύκλου.
Δυστυχώς και η Κύπρος φαίνεται ότι ακολουθεί αυτό το δρόμο, με παγίδες αλλά και αυταπάτες, που θα μας οδηγήσει σε περαιτέρω εμβάθυνση της κρίσης και άλλα τραγικά επακόλουθα, όπως είναι η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, ίσως ακόμη και κοινωνική αναταραχή. Κάτω από τον αυστηρό έλεγχο της Τρόικα και με την προδιαγεγραμμένη μνημονιακή πορεία, το κράτος προετοιμάζει τον προϋπολογισμό του 2014. Σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών θα γίνουν περικοπές δαπανών ύψους €700 εκ., για μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2014 θα είναι μειωμένος κατά 10% περίπου και δεν θα υπερβαίνει τα €5,5 δις., έτσι ώστε το δημοσιονομικό έλλειμμα να πέσει στα €500 εκ., κι αν είναι δυνατόν μέχρι το 2016 να υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα. Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει πως δεν θα υπάρξουν νέες φορολογίες και πως κύρια πηγή για την κάλυψη των €700 εκ. θα είναι οι περικοπές δαπανών. Καμιά αναφορά στη φοροδιαφυγή που φτάνει το €1,7 δις ετησίως στην Κύπρο. Με αυτά τα δεδομένα, οι περικοπές σε ωφελήματα και η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους είναι αναπόφευκτη.
Αυτή η λογική, δηλαδή της απλής λογιστικής εξίσωσης δημοσίων δαπανών και εσόδων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η δυναμική του οικονομικού συστήματος, είναι βέβαιο ότι δεν θα αποδώσει. Η επιδιωκόμενη δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία πλησιάζει το 5% του ΑΕΠ, είναι τεράστια και ο τρόπος υλοποίησης εξαιρετικά εμπροσθοβαρής. Τέτοιου μεγέθους προσαρμογές χρειάζονται χρόνο και πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης.
Πάση θυσία θα πρέπει να αποτρέψουμε τον εγκλωβισμό της κοινωνίας στη μέγγενη των περικοπών, γιατί σε τέτοια περίπτωση οι επιπτώσεις θα είναι κατακλυσμιαίες. Οφείλουμε σε αυτό τον προγραμματισμό να δούμε ιδιαίτερα πως αντιμετωπίζουμε τη γάγγραινα της ανεργίας των νέων και της διαρροής εγκεφάλων, που όχι μόνο ορφανεύουν τον τόπο από τα λαμπρότερα μυαλά αλλά περιορίζουν και την δυνατότητα επανεκκίνησης της οικονομίας.
Προτού να είναι αργά, ας διαμορφώσουμε μια ολοκληρωμένη, κοινά αποδεκτή στρατηγική, αξιοποιώντας ταυτόχρονα εμπειρίες, καλές πρακτικές και προγράμματα άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένων και πρόσθετων ευρωπαϊκών κονδυλίων που πρέπει να διεκδικήσουμε άμεσα, ώστε να θέσουμε τις βάσεις για σταδιακή έξοδο από το μνημόνιο.
Γράφει: Αντιγόνη Παπαδοπούλου
