Ο καφές της Τεργέστης. Του Άντρου Γ. Καραγιάννη

Ο Δήμος Δερύνειας σε συνεργασία με τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και τον Σύνδεσμο Κυπρίων Ιταλίας ΝΗΜΑ, έλαβε μέρος στο πολιτιστικό συναπάντημα «Ημέρες Κυπριακού Πολιτισμού στην Ιταλία», στην πόλη Τεργέστη.

     «Η πόλη του ανέμου», όπως είναι γνωστή η Τεργέστη, έχει επηρεαστεί από το άγγιγμα των Αψβούργων από τον 18ο αιώνα και σ’ αυτή την καθολική πόλη συνυπήρχαν ορθόδοξοι χριστιανοί, αρμένιοι και ευαγγελιστές.  Τους επιτράπηκε μάλιστα να χτίσουν τις δικές τους κοινότητες, τα δικά τους σχολεία και θρησκευτικά μνημεία.  Η Τεργέστη αποτέλεσε την πόλη σύμβολο της ενότητας και συνύπαρξης μεταξύ διαφόρων κοινοτήτων παρουσιάζοντας έτσι αρκετές ομοιότητές με τη μικρή μας πατρίδα.

    Η πόλη αποτέλεσε επίσης καταφύγιο για αρκετούς Έλληνες και Εβραίους της Ελλάδας κατά την Οθωμανική κατοχή.  Αρκετοί Σλοβένοι, κάτοικοι της Μαύρης Θάλασσας, Ιταλοί από διάφορα μέρη της χώρας, Ελβετοί, Γερμανοί, Σέρβοι και Κροάτες έμποροι έφταναν στην Τεργέστη φέρνοντας μαζί τους τον Πολιτισμό τους.  Η Τεργέστη ως ανέκαθεν πόλη με πολλές ξένες κοινότητες, αποτελούσε ένα πολυεθνικό κέντρο και σύντομα έγινε το σημείο συνάντησης, συνάθροισης και κοινωνικοποίησης διαφόρων πολιτισμικών ομάδων.   

    Οι οικονομικές και επιχειρηματικές διασυνδέσεις μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων στην ίδια πόλη, η οποία τους αποδεχόταν εύκολα χωρίς προβλήματα αφομοίωσης, οδήγησε την Τεργέστη στο επίκεντρο της Ευρώπης.  Σιγά – σιγά οι διάφορες κοινότητες άρχισαν να χρησιμοποιούν την πανέμορφη ιταλική διάλεκτο της Τεργέστης μαζί με τα Γερμανικά και Σλοβένικα.

   Τον 20ο αιώνα η πόλη φιλοξενούσε αρκετούς γίγαντες της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, οι οποίοι συναντιόνταν στα καφέ της, αντάλλασαν ιδέες, όπως ο Umberto Saba, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «ήταν παντρεμένος με την Τεργέστη».  Ήταν επίσης η πόλη της μουσικής, του θεάτρου, του κινηματογράφου, των διαλέξεων και των τεχνών.  Αρχές του 20ου αιώνα κυκλοφορούσαν 550 εφημερίδες και περιοδικά σε δέκα γλώσσες οι οποίες διαβάζονταν κυρίως στα πολλά καφέ της πόλης.  Μετά το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, η Τεργέστη έζησε έντονα την εποχή του φασισμού. Αρκετά γερμανικά και σλοβένικα σχολεία έκλεισαν, απαγορεύτηκε η χρήση της σλοβένικης γλώσσας και αρκετά μη ιταλικά ονόματα αντικαταστάθηκαν με ιταλικά. Πολλοί εβραίοι κάτοικοι αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν ή να περάσουν μέσω Τεργέστης στην Παλαιστίνη.

    Στη σημερινή Τεργέστη η ατμόσφαιρα μυρίζει παντού καφέ.  Η πρώτη καφετέρια άνοιξε το 1768 ακολουθώντας κι αυτή τα μοδάτα καφέ της γειτονικής Βενετίας.  Οι κάτοικοι της Τεργέστης απολαμβάνουν τον καφέ τους στις καφετέριες με τα συνοδευτικά παραδοσιακά μπισκοτάκια και το Prosecco με τα κριτσίνια σε κάθε γωνιά της πόλης.  Οι κάτοικοι της είναι λάτρεις του καλού καφέ και θεωρούνται γνώστες και ειδήμονες του είδους.  Ο κάθε Ιταλός πολίτης καταναλώνει πέντε κιλά αλεσμένο καφέ το χρόνο, ενώ οι κάτοικοι της Τεργέστης σχεδόν τη διπλάσια ποσότητα.

    Ο καφές έχει μια ιστορία πέραν των 150 χρόνων στην άλλοτε «Ρωμαϊκή πόλη των Βαλκανίων» την Τεργέστη, η οποία εισάγει το 40% της συνολικής ποσότητας κόκκων καφέ ανά το παγκόσμιο.  Η πιο γνωστή εταιρεία παραγωγής καφέ της Τεργέστης είναι η Illy, η οποία μέσω του εργοστασίου της προμηθεύει εδώ και 80 χρόνια όλο τον κόσμο με τον καλύτερο καφέ από τις φυτείες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής, της Ινδίας και της Αφρικής.  Από το 2002 στεγάζεται στα κεντρικά γραφεία της Illy το Πανεπιστήμιο Καφέ, το οποίο προσφέρει μαθήματα γνωριμίας με τον πολιτισμό, την ποιότητα αλλά και με το πάθος για τον ιταλικό espresso.

   Ο Δήμος Δερύνειας έχει υπογράψει πρόσφατα πρωτόκολλο αδελφοποίησης μεταξύ του Μουσείου Καφέ Τεργέστης και του Υπαίθριου Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Παραδοσιακών Επαγγελμάτων Δερύνειας και έχει συνάψει συμφωνία για προώθηση του καφέ ως μέσου συνύπαρξης, αλληλοκατανόησης και κοινωνικοποίησης. Νέοι της Δερύνειας θα μπορούν επίσης να παρακολουθούν μαθήματα παρασκευής και σερβιρίσματος του καφέ στο Πανεπιστήμιο Καφέ της Τεργέστης.

   Η Τεργέστη, η άλλοτε «Πύλη της Κεντρικής Ευρώπης στη Μεσόγειο», κατάφερε μέσω του Πολιτισμού και του Καφέ να προσελκύσει αρκετές κοινότητες, οι οποίες συνυπάρχουν σ’ αυτή την υπέροχη πόλη των 300.000 περίπου κατοίκων.

     Εμείς εδώ στην Κύπρο θα μπορούσαμε να παραδειγματιστούμε από την Τεργέστη, όπου ο καφές ενώνει τις κοινότητες της.  Η Δερύνεια έστειλε μέσω της αδελφοποίησης το δικό της μήνυμα, ότι ο καφές που πίνεται στην Κύπρο είναι ακριβώς ο ίδιος και στις δύο κοινότητες και δεν γνωρίζει σύνορα.    

Γράφει: Άντρος Γ. Καραγιάννης

Δήμαρχος Δερύνειας