Σχόλια για τις θέσεις του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Με επιστολή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου «που αντιμετωπίζει η Μέση Εκπαίδευση, η οποία διέρχεται μια περίοδο πλήρους κατάρρευσης, δεδομένου ότι το επίπεδο του δημόσιου Γυμνασίου και Λυκείου έχει πλέον πραγματικά φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα» και προτείνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της κατάρρευσης. Λόγω της σοβαρότητας του εγχειρήματος επιθυμώ να απαντήσω στον Πρύτανη γιατί πολλοί θα μπορούσαν να πάρουν τις προτάσεις του τοις μετρητοίς. Σπεύδω να σημειώσω ότι συμφωνώ με τη θέση ότι η παιδεία μας, όπως και η παιδεία πολλών Ευρωπαϊκών χωρών σήμερα, έχουν προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Διαφωνώ, όμως, ότι η παιδεία είναι υπό κατάρρευση η ότι έχει καταρρεύσει. Είναι απλώς πολύ διαφορετική από την παιδεία των μαθητικών του χρόνων που νοσταλγεί. Για να διευκολύνω τη συζήτηση παραθέτω τις απόψεις μου ως σχόλια συναρτημένα με τις 12 προτάσεις του Πρύτανη.
1. Άμεση κατάργηση όλων των καταλόγων διοριστέων και δημιουργία νέου συστήματος πρόσληψης βάσει αξιόπιστων εξετάσεων.
Σχόλιο: Το σύστημα διορισμών στην εκπαίδευση πρέπει να αλλάξει αλλά πρέπει να γίνεται κατανοητό ότι η αλλαγή δεν θα λύσει τα προβλήματα. Με ένα νέο σύστημα που βασίζεται σε εξετάσεις, μπορεί να διορίζονται άμεσα οι καλύτεροι από τους αποφοίτους των Πανεπιστημίων, αλλά αν και αυτοί δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για να γίνουν εκπαιδευτικοί η κατάσταση δεν θα αλλάξει σημαντικά. Πολλές έρευνες ανά τον κόσμο δείχνουν ότι ο σημαντικότερος παράγοντας βελτίωσης της εκπαίδευσης είναι οι αρχικές σπουδές των εκπαιδευτικών. Στα καθ’ ημάς, οι εκπαιδευτικοί της μέσης εκπαίδευσης που σπουδάζουν τόσο την Ελλάδα όσο και στην Κύπρο δεν εκπαιδεύονται για να γίνουν εκπαιδευτικοί. Έθεσα το ζήτημα αυτό, ως Υπουργός, στον τότε Πρύτανη Σταύρο Ζένιο, με την πρόταση να αναπτυχθούν στο Πανεπιστήμιο ειδικά προπτυχιακά προγράμματα σπουδών για εκπαιδευτικούς της μέσης εκπαίδευσης. Το Πανεπιστήμιο ήταν απρόθυμο να προχωρήσει για τους δικούς του λόγους. Καλό θα είναι λοιπόν ο Πρύτανης να αρχίσει την συμβολή του στην βελτίωση της εκπαίδευσης αρχίζοντας από τις λειτουργίες που βρίσκονται κάτω από τη δική του ευθύνη.
2. Επιστροφή στο σύστημα: Πρακτικό, Κλασικό και Οικονομικό. Ο κατατεμαχισμός των σχολείων έγινε για καθαρά συνδικαλιστικούς λόγους και στην προσπάθεια της ΟΕΛΜΕΚ για αύξηση των θέσεων διευθυντών και υποδιευθυντών.
Σχόλιο: Η πρόταση αυτή είναι εκτός εποχής. Το παλιό σύστημα είχε κλείσει τον κύκλο του, όπως και το Ενιαίο Λύκειο που ακολούθησε. Τα προβλήματα που επισημαίνει ο Πρύτανης δεν έχουν σχέση με τη δομή του σχολείου αλλά με τις αδυναμίες που αναφέρονται πιο πάνω και τις μεγάλες αδυναμίες των αναλυτικών προγραμμάτων. Ως προς τα αναλυτικά προγράμματα σημειώνεται ότι τα πάντα έχουν σταματήσει τα τελευταία δύο χρόνια στο όνομα μιας αξιολόγησης που φαίνεται ως άλλοθι για να ακυρωθεί προσπάθεια δύο προηγούμενων κυβερνήσεων και πολλών εκατοντάδων ειδικών από την Κύπρο, την Ελλάδα, και πολλές άλλες χώρες.
3. Επέκταση της σχολικής περιόδου κατά 15 μέρες.
Σχόλιο: Θα μπορούσε, αλλά αμφιβάλλω αν θα συμβάλει στην αλλαγή που θέλει ο Πρύτανης, αν εκπαιδευτικοί και αναλυτικά προγράμματα παραμείνουν ως έχουν.
4. Επιστροφή στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των σχολικών μονάδων.
Σχόλιο: Νεφελώδες και άσχετο με τη σημερινή πραγματικότητα. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά; Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα σχολεία στην Κύπρο του σήμερα δημιουργήθηκαν μετά τα σχολεία που ο Πρύτανης έχει στο μυαλό του.
5. Αναβάθμιση των Τεχνικών Σχολών.
Σχόλιο: Σωστό αλλά ποιοι θα φοιτήσουν; Η τεχνική εκπαίδευση είναι εκτός των προτεραιοτήτων της κυπριακής κοινωνίας, της οικονομίας, και της οικογένειας.
6. Εφαρμογή ενός νέου συστήματος αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, με καθαρά αξιοκρατικά και όχι ηλικιακά κριτήρια.
Σχόλιο: Σωστό. Όποτε επιχειρήθηκε υπονομεύτηκε από τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, που έχουν υπό τον έλεγχό τους η την επιρροή τους τα πολιτικά κόμματα με αποτέλεσμα να συζητούμε ασταμάτητα, γιατί ουδείς δεν τολμά να προχωρήσει.
7. Εισαγωγή αποτελεσματικού συστήματος διοίκησης των σχολικών μονάδων, αξιοκρατικής επιλογής των διευθυντών, μετρήσιμων κριτηρίων επίδοσης των σχολικών μονάδων, και κινήτρων στους διευθυντές για την υλοποίηση των στόχων που θέτει το Υπουργείο Παιδείας.
Σχόλιο: Η έρευνα δείχνει ότιη διοίκηση των σχολικών μονάδων ελάχιστα σχετίζεται με τα αποτελέσματα της μαθησιακής διαδικασίας. Σχετίζεται κυρίως με το κοινωνικό κλίμα του σχολείου.
8. Εργαστηριακή και κτιριακή αναβάθμιση των σχολείων μας.
Σχόλιο: Ως προς τις υποδομές, τα σχολεία μας, ειδικά τα νεώτερα, είναι από τα καλύτερα στον κόσμο. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι τα πρόβλημά μας δεν σχετίζεται με τις υποδομές.
9. Υποχρεωτική συνεχής επιμόρφωση εκπαιδευτικών για να μπορούν να ανταποκρίνονται με επάρκεια στις σημερινές ανάγκες.
Σχόλιο: Ορθό, αλλά η ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αρχική εκπαίδευση. Είναι ως εάν να περιμένουμε ότι, με ενδοϋπηρεσιακές επιμορφώσεις στα νοσοκομεία, θα κάνουμε καλούς γιατρούς ανθρώπους που δεν σπούδασαν ιατρική εξαρχής. Τα Πανεπιστήμια, εδώ και στην Ελλάδα, οφείλουν να σχεδιάσουν εξαρχής νέα προγράμματα σπουδών για εκπαιδευτικούς της μέσης εκπαίδευσης. Θα ήταν μεγάλη η συμβολή του Πρύτανη αν έκαμπτε τις αντιρρήσεις των λεγόμενων καθηγητικών σχολών του Πανεπιστημίου Κύπρου για να γίνει η αρχή.
10. Κατάργηση της λεγόμενης αναγωγής που γίνεται στις παγκύπριες εξετάσεις με εισαγωγή ελάχιστου βαθμού πρόσβασης στα πανεπιστήμια το 10/20.
Σχόλιο: Η κατάργηση της αναγωγής από μόνη της δεν θα αλλάξει τίποτε αφού διάφορες μορφές βαθμολόγησης έχουν συσχέτιση 1 (δηλαδή ταυτίζονται) αν εφαρμόζουν παρόμοιους μετασχηματισμούς στους ίδιους βαθμούς. Το θέμα του βαθμού πρόσβασης είναι πολύ σοβαρό πολιτικό θέμα που χρειάζεται πολύ εμπεριστατωμένη συζήτηση πέραν των αφορισμών. Ελπίζω βέβαια να συνειδητοποιεί ο Πρύτανης ότι αν εφαρμοζόταν η πρότασή του για βαθμό πρόσβασης στα πανεπιστήμια το 10/20, φέτος μερικά τμήματα του Πανεπιστημίου Κύπρου θα έπρεπε να κλείσουν.
11. Άνοιγμα των πανεπιστημίων και για τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων με εισαγωγικές εξετάσεις που θα οργανώνονται από τις σχολές των δημόσιων πανεπιστημίων.
Σχόλιο: Ουδεμία αντίρρηση. Δυστυχώς, όταν έφερα το θέμα για συζήτηση η τότε αντιπολίτευση που κυβερνά σήμερα το πολιτικοποίησε, ως μη όφειλε, μέχρι που το έθεσε σε χειμερία νάρκη.
12. Δημιουργία πρότυπου εξατάξιου γυμνασίου σε κάθε πόλη.
Σχόλιο: Με βάση τα πιο πάνω είναι μια πρόταση εκτός εποχής, που από μόνη της, είτε υλοποιηθεί είτε όχι καμιά διαφορά δεν θα κάνει. Όλα τα σχολεία μπορεί να είναι πρότυπα, αν η μαθησιακή διαδικασία διέπεται από προδιαγραφές τις οποίες ο Πρύτανης δεν αναφέρει καν.
Εν κατακλείδι, συμμερίζομαι την ανησυχία του Πρύτανη για την εκπαίδευσή μας. Συμμερίζομαι ακόμη και τη νοσταλγία του για τις «παλιές καλές μέρες» όταν εμείς ήμασταν μαθητές. Οι μέρες όμως εκείνες έχουν περάσει ανεπιστρεπτί και δεν μπορούν να οδηγούν τη σκέψη μας η την πολιτική μας για την παιδεία. Η παιδεία, είναι πολύ σύνθετη εθνική, κοινωνική, πολιτική και, φυσικά, επιστημονική υπόθεση. Τα προβλήματά της πρέπει να αντιμετωπίζονται από όλες αυτές τις πλευρές με τη σύνεση και τη σοβαρότητα που αρμόζει. Ως προς την επιστημονική πάντως διάσταση, στο Πανεπιστήμιο υπάρχουν τουλάχιστον δύο Τμήματα που ασχολούνται συστηματικά με την παιδεία, στα οποία θα μπορούσε ο Πρύτανης να προσφεύγει προτού εκτεθεί δημόσια ως προς τα θέματα αυτά.
Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου
