Η Ευρώπη μετά το ΄Β Παγκόσμιο μπήκε σε μια πορεία διαρκούς ανάπτυξης. Η πολιτική και στρατηγική σταθερότητα των δύο κόσμων επέτρεψε την ταχεία κοινωνική, επιστημονική και οικονομική ανάπτυξη σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Ως αποτέλεσμα, η ποιότητα της ζωής, η υγεία και η παιδεία βελτιώθηκαν σε βαθμό που ποτέ πριν δεν γνώρισε η ανθρωπότητα. Κατά έναν τρόπο, η κύρια μηχανή της ανάπτυξης αυτής ήταν ο ανταγωνισμός και η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στη Δυτική και την Ανατολική Ευρώπη. Η ελευθερία πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας της Δύσης προσέφερε την ποικιλία που είναι απαραίτητη για αυτή την ανάπτυξη και η κοινωνική ευαισθησία, η ισότητα των ευκαιριών και η καθολική συμμετοχή των πολιτών στο παραγωγικό γίγνεσθαι, η οποία προερχόταν από την ανατολή, προσέφερε την κοινωνική συνοχή και τη σταθερότητα που είναι αναγκαία για την ανάπτυξη. Το κοινωνικό κράτος που απόλαυσαν για δεκαετίες οι χώρες της Ευρώπης είναι προϊόν αυτής της διασταύρωσης.
Η εποχή αυτή έχει τελειώσει. Το τέλος της ήταν προδιαγεγραμμένο μετά την κατάρρευση του Ανατολικού μπλοκ και την επακόλουθη ανατροπή της πολιτικής ισορροπίας των δύο κόσμων. Χωρίς αντίπαλο δέος οι δυνάμεις της αγοράς και της απληστίας, όπως είναι οι τράπεζες, οι χρηματοπιστωτικές και οι πολυεθνικές εταιρείες, μαζί με τους πολτικούς τους εκφραστές, μας οδηγούν ολοταχώς πίσω στην ταξικά στρωματοποιημένη κοινωνία, γιατί αυτή τροφοδοτεί την χωρίς όρια οικονομική τους επέκταση. Οι άνεργοι, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες χρειάζονται στις οικονομίες της απληστίας γιατί τροφοδοτούν τις δραστηριότητές τους με φτηνή δύναμη παραγωγής. Η κοινωνία των δύο τρίτων επικράτησε ήδη σε όλο τον δυτικό κόσμο, γιατί αυτή η οικονομία τη χρειάζεται.
Δυστυχώς, η κοινωνία των δύο τρίτων, που την αποτρέψαμε παρά την εισβολή ήρθε και στον τόπο μας. Μετά από δεκαετίες έχουμε μαθητές που πηγαίνουν πεινασμένοι στο σχολείο. Το ένα τρίτο των φοιτητών στα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν μπορούν να πληρώσουν τα δίδακτρά τους. Πολλοί μαθητές σταμάτησαν τη συμπληρωματική εκπαίδευση. Αυτή η κατάσταση διευρύνει τις διαφορές ανάμεσα στις πιο αδύνατες και τις πιο προνομιούχες ομάδες της κοινωνίας μας. Οι αδύνατες ομάδες χρειάζονται τώρα τη στήριξη του κράτους περισσότερο από ποτέ. Τώρα, όμως, που το κράτος έπρεπε να είναι παρόν, η κυβέρνηση και η τρόϊκα επιτάσσουν ότι χρειάζεται λιγότερο κράτος—τόσο λιγότερο μάλιστα, ώστε ακόμη και ο χυμός για τους πεινασμένους μαθητές είναι πολύ ακριβός για το κράτος μας! Έτσι, το σκηνικό που είχε στηθεί για το σύγχρονο Γιάννη Αγιάννη έχει φτάσει και στον τόπο μας.
Οι δυνάμεις που δρουν στο κόσμο μας και η περιπλοκότητα των προβλημάτων και των λύσεων που επιβάλλουν οι δυνάμεις αυτές είναι πολύ πιο πάνω από το πολιτικό μας σύστημα και το κράτος μας. Για αυτό, η απελθούσα κυβέρνηση υπέκυψε στις δυνάμεις αυτές. Τα πολιτικά όργανα ανάλυσης, τα οποία είχε στη διάθεσή της δεν επαρκούσαν, γιατί ήταν για άλλο κόσμο και άλλη εποχή. Ο πανταχού παρόν ερασιτεχνισμός του κράτους και η πολιτική πόλωση που ενδημεί, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, απλοποιούν ή συγκαλύπτουν τα προβλήματα και οδηγούν από τη μια σπασμωδική ενέργεια στην άλλη. Έτσι, η δεδομένη κοινωνική ευαισθησία της απελθούσας κυβέρνησης παρέμεινε χωρίς το επιθυμητό κοινωνικό αποτέλεσμα.
Δυστυχώς, οι ίδιες δυνάμεις και τα ακόμη πιο πολύπλοκα διεθνή και τοπικά προβλήματα υπερβαίνουν κατά πολύ και την παρούσα κυβέρνηση. Αυτή, από ιδεολογία, αποδέχεται την κοινωνία των δύο τρίτων. Ο πολιτικός της συντηρητισμός και οι προεκλογικές της δεσμεύσεις απελευθέρωσαν τις πιο συντηρητικές δυνάμεις του τόπου ώστε το κοινωνικό και το πολιτικό πλαίσιο της ανάλυσης και των λύσεων που μπορεί να παράγει θέτουν και αυτήν εκτός εποχής. Και λειτουργεί με το ίδιο ερασιτεχνικό κράτος και την ίδια πόλωση, στην οποία η ίδια πρωταγωνιστεί.
Οι μέρες που έρχονται δεν προοιωνίζονται καλές. Θα έχουμε δυο χαμένες γενιές: τη σημερινή νεολαία που κατά πλειοψηφία βρίσκεται στην ανεργία, παρά τις σπουδές της και την άνεση στην οποία μεγάλωσε, και την αυριανή νεολαία. Δηλαδή, τα παιδιά τού σήμερα που κινδυνεύουν να μείνουν στο περιθώριο, αμόρφωτα και χωρίς προοπτικές, αλλά φτηνή εργατική δύναμη χωρίς δικαιώματα για την κοινωνία των δύο τρίτων.
Χρειαζόμαστε ταχεία αναπροσαρμογή πολιτικής και επιλογών σε πολλά επίπεδα. Πρώτα απ’όλα, στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σημερινή Ευρώπη των επιχειρήσεων και των αγορών πρέπει να επιστρέψει στα οράματα των εμπνευστών της για μια Ευρώπη των λαών, της ευημερίας, της προκοπής και της κοινωνικής δικαιοσύνης για όλους τους πολίτες της. Έχουμε χρέος να συμβάλουμε στη διαμόρφωση και την επικράτηση αυτής της πολιτικής μέσα στα πολιτικά όργανα της ΕΕ. Ταυτόχρονα, χρειαζόμαστε προγράμματα στήριξης των πιο αδύναμων πολιτών και ομάδων σε όλη την ΕΕ, κυρίως σε όλες τις χώρες του νότου που πλήττονται από την οικονομική κρίση. Τα προγράμματα αυτά είναι απαραίτητα για να αποτραπεί ο εκφασισμός και ο εκβαβαρισμός της κοινωνίας, που όπως μας έδειξε το Ελληνικό παράδειγμα, είναι προ των πυλών. Στην Κύπρο χρειαζόμαστε ανάλογα προγράμματα σε τοπική κλίμακα.
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο:
Χρειαζόμαστε αποφασιστική πολιτική επανένωσης και λύσης του Κυπριακού. Το χρονίζον Κυπριακό πρόβλημα είναι μέρος της κακοδαιμονίας μας και των αλλεπάλληλων αποτυχιών μας. Πιστεύω ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης πραγματικά θέλει τη λύση του. Κινδυνεύει όμως να πάθει ό,τι οι προκάτοχοί του, που επίσης ήθελαν. Για να έχουμε καλύτερη τύχη, πρέπει να ακολουθήσει πολύ διαφορετικές πολιτικές από αυτές που ακολουθεί. Η εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησής του δεν υπηρετεί την Κύπρο την οποία περιέγραψε στην ομιλία του στον ΟΗΕ και τις ομιλίες του που ακολούθησαν. Η πολιτική της διχοτόμησης, που επανέρχεται συγκαλυμμένα και ενίοτε απροκάλυπτα, στην παιδεία μας πρέπει να σταματήσει. Αυτό πρέπει να το ζητήσει και από την άλλη κοινότητα. Πρέπει να πείσει την κοινωνία ότι δεν υπάρχει άλλη πορεία προς το καλό μέλλον. Οι συντηρητικές δυνάμεις τις οποίες ο ίδιος επανέφερε στο προσκήνιο δεν είναι σύμμαχοί του. Για αυτό, πρέπει να στεριώσει τις γέφυρες με όλες τις πολιτικές δυνάμεις που πραγματικά θέλουν και μπορούν να πορευτούν μαζί του. Για την ώρα, αρμενίζει στραβά. Ισορροπώντας με τις δυνάμεις που ευδοκιμούν εξαιτίας της διαίρεσης, τους επιτρέπει να ανατινάζουν τις γέφυρες, επιδέξια και συστηματικά. Αν συνεχίσει έτσι, θα διαπιστώσει μετά από κάποιο χρόνο, όταν θα γυρίσει πίσω του για να δει που βρίσκεται, ότι θα είναι μόνος, χωρίς επιστροφή. Οι χαμένες γενιές δεν θα θέλουν πια να τον ακούσουν. Μόνη του παρέα θα είναι οι άλλοι μοιραίοι προέδροι, για να κλαίνε μαζί για τη δικαίωση που δεν έρχεται ποτέ για εκείνους που δεν τόλμησαν!
Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου
