Ποιός απειλεί τα Ελληνικά στην Κύπρο; Του Ανδρέα Δημητρίου

*Αρχική δημοσίευση του άρθρου, 19 Ιουνίου 2013.

“Είχαμε προβλέψει πως θα εξελισσόταν η κατάσταση. Συντηρητικοί κύκλοι από την εκπαίδευση και κάποια κόμματα έβαλαν μπροστά τον Αρχιεπίσκοπο για να επιστρέψουμε ολοταχώς στο παρελθόν των ανελλήνιστων μαθητών με πρόφαση την προστασία της Ελληνικής. 

Όσοι πραγματικά νοιάζονται για την Παιδεία και την Γλώσσα έχουν χρέος να μιλήσουν. Η επιχειρηματολογία που προβάλλεται στην εγκύκλιο του Αρχιεπισκόπου δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και την λογική του νέου αναλυτικού προγράμματος. Η επιχειρηματολογία της εγκυκλίου στηρίζεται σε φαντασιώσεις των συμβούλων του Αρχιεπισκόπου που εκθέτουν και τον ίδιο και την εκκλησία.”

Ανδρέας Δημητρίου

15 Σεπτεμβρίου 2013

Αρχικό άρθρο 19/6/2013:

Τελευταία οι ίδιοι κύκλοι, που επί δεκαετίες καπηλεύονται την Ελληνικότητα ως αυτόκλητοι προστάτες της, επανέρχονται γράφοντας άρθρα και στέλλοντας σημειώματα στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού ότι τάχα η προηγούμενη κυβέρνηση, μέσα από τα νέα αναλυτικά προγράμματα είχε κρυμμένη πρόθεση να αναδείξει την κυπριακή διάλεκτο σε αυτόνομη γλώσσα που θα υποκαστήσει, με το χρόνο, την κοινή νεοελληνική.

Είδαν μάλιστα ότι η πολιτική αυτή ήταν συντονισμένη με την πολιτική του ΡΙΚ να έχει εκπομπές στην Κυπριακή διάλεκτο ή γι’αυτήν.  Πρόθεσή τους είναι να οδηγήσουν τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού να καταργήσει τα νέα αναλυτικά προγράμματα για τη γλώσσα και ίσως όλη την προσπάθεια που καταβλήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης.  Η προσέγγιση αυτή, αν υιοθετηθεί από την παρούσα κυβέρνηση, θα αποβεί πολύ επιζήμια για τον τόπο, αλλά ακόμη και για την ίδια, για τους παρακάτω λόγους:

1. Αντίθετα από ό,τι υποστηρίζουν οι αυτόκλητοι προστάτες της, η πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης στόχευε στην διόρθωση των μεγάλων αδυναμιών στη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας στην κυπριακή εκπαίδευση.  Το νέο αναλυτικό πρόγραμμα, στη βάση νέων επιστημονικών προσεγγίσεων για τη διδασκαλία της γλώσσας, επιχειρεί να λύσει τα προβλήματα στη διδασκαλία της γλώσσας που προκύπτουν από τη συνύπαρξη της κυπριακής διαλέκτου ως «καθημερινής» γλώσσας με την κοινή νεοελληνική ως επίσημη και λόγια γλώσσα. Το νέο πρόγραμμα προϋποθέτει αυτενέργεια από μαθητές και εκπαιδευτικούς που είναι ασυνήθης στην εκπαίδευσή μας. Η επιστροφή στο παλιό σύστημα θα στερήσει την ελληνική γλώσσα στην Κύπρο από τη δυνατότητα να κατακτηθεί από τους νέους μας καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν. Θα στερήσει, επίσης, την ίδια την εκπαιδευτική κοινότητα να έρθει πιο κοντά στις επιστημονικά κατευθυνόμενες σύγχρονες πρακτικές διδασκαλίας.
2. Η διδασκαλία της Ελληνικής ήταν πάντα ένα πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης στον Ελληνισμό: καθαρεύουσα-δημοτική, πολυτονικό-μονοτονικό και πολλοί άλλοι γλωσσικοί διχασμοί αναπαράγουν το διχασμό δεξιάς-αριστεράς στην Ελλάδα επί δεκαετίες, αν όχι πέραν του αιώνος. Θα ήταν θλιβερό, με δεδομένη τη σημερινή βαθύτατη κρίση του Ελληνισμού στο σύνολό του, η νέα κυβέρνηση στην Κύπρο, που υποσχέθηκε και μας οφείλει την ενότητα και τον εκσυγχρονσιμό, να μας οδηγήσει πίσω στις πιο σκοτεινές περιόδους του εθνικού διχασμού, υποκύπτοντας στις πιέσεις γραφικών νοσταλγών του φαντασιακού παρελθόντος. Αυτοί αναζητούν και πάλι ρόλο καπηλευόμενοι τις αδιέξοδες και αδικαιολόγητες ιστορικές μας φοβίες, ιδιαίτερα σήμερα.
3. Αν κινδυνεύει κάποια εκδοχή της Ελληνικής γλώσσας στην Κύπρο σήμερα, αυτή είναι η κυπριακή διάλεκτος και όχι η κοινή νεοελληνική. Η καθολική εκπαίδευση, τα ΜΜΕ, η διαρκής επικοινωνία με την Ελλάδα, για όσους είναι μακριά, ακόμη και η αναγνώριση της Ελληνικής ως επίσημης γλώσσας της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον που απειλεί κάθε Ελληνική διάλεκτο. Η τσακώνικη, η ποντιακή, η κρητική, η επτανησιακή και άλλες διάλεκτοι προβλέπεται από πολλούς γλωσσολόγους ότι θα χαθούν σε μια μόλις γενιά, όταν θα φύγουν από τη ζωή και οι τελευταίοι ομιλητές τους. Η τύχη της κυπριακής διαλέκτου μπορεί να είναι ήδη επίσης προδιαγεγραμμένη προς την ίδια κατεύνθυνση.

Είναι λοιπόν ειρωνεία ότι εκείνοι που κόπτονται για τον Ελληνισμό και τη διατήρηση της Ελληνικής ταυτότητας ασύστολα πριονίζουν την ποικιλία του που αποτέλεσε επί χιλιετίες το σύμβολο του δυναμισμού του. Αλλά δεν είναι ο ελληνισμός που πραγματικά τους ενδιαφέρει. Τους ενδιαφέρει μόνο η δική τους παρουσία. Έτσι, ο κίνδυνος του «αφελληνισμού» δεν υπάρχει πουθενά αλλού παρά μόνο ως επικοινωνιακό τέχνασμα ενός αυτο-ανανεούμενου ετερόφωτου κύκλου που, στερημένος από ιδέες, χρησιμοποιεί την κρίση, στην οποία συνέβαλε τα μέγιστα και ενίοτε την επιτείνει, για να διατηρεί ρόλους και κεκτημένα.

Η νέα κυβέρνηση έχει κάθε δικαίωμα να αξιολογήσει το έργο της προηγούμενης. Δεν έχει όμως δικαίωμα να ξηλώσει ότι έγινε για να πάμε μπροστά, επειδή κάποιοι επιμένουν να επιστρέφουν στο σκοτεινό παρελθόν μας.                        

Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου