Μας αξίζουν τα τριετή προγράμματα σπουδών; Του Ανδρέα Δημητρίου

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής προτείνει την μετατροπή των προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών από τετραετή, που είναι τώρα, σε τριετή. 

Η συζήτηση για το θέμα αυτό χρονολογείται από τριακονταετίας στην Ευρώπη και κορυφώθηκε με την μαζική εισαγωγή του μέτρου από τα Βρετανικά στη δεκαετία του 80 και τη βαθμιαία υιοθέτησή του από πολλές άλλες χώρες μέσα από τη λεγόμενη διαδικασία της Μπολόνιας που προσδιορίζει τη δομή των σπουδών στα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Όσοι είναι υπέρ της μείωσης των χρόνων των σπουδών σε τρία χρόνια επικαλούνται την αύξηση της αποτελεσματικότητας του Πανεπιστημιακού συστήματος σπουδών μιας χώρας (βγάζει γρήγορα πτυχιούχους στην αγορά εργασίας) και την συναφή μείωση του κόστους του. Δεν αναφέρονται όμως καθόλου στην ποιότητα η τον χαρακτήρα των σπουδών. Στην πραγματικότητα, οι συμβιβασμοί που πρέπει να γίνουν  στην ποιότητα η τον χαρακτήρα των σπουδών είναι τόσο μεγάλοι που μηδενίζουν το όποιο όφελος από την αύξηση της αποτελεσματικότητας ή μείωση του κόστους των σπουδών. Αυτό οφείλεται στους πιο κάτω λόγους:

1. Τα τρία χρόνια δεν επαρκούν για να συγκροτηθεί ένα πρόγραμμα σπουδών που μορφώνει επιστήμονες. Τα τριετή προγράμματα είναι κατάλληλα για την προετοιμασία τεχνικών και συνάδουν με ιδρύματα που έχουν ως κύρια αποστολή τους να εκπαιδεύουν τεχνικούς, όπως ήταν τα Βρετανικά polytechnics, τα Ελληνικά ΤΕΙ, και δικά μας ιδρύματα όπως το ΑΤΙ, η νοσηλευτική σχολή, το ΑΞΙΚ, η παλιά Παιδαγωγική Ακαδημία, κλπ. Η πανεπιστημιοποίηση όλων αυτών των ιδρυμάτων, χωρίς επέκταση του χρόνου και ουσιαστική αναδιοργάνωση του προγράμματος σπουδών, όπου έγινε, άλλαξε απλώς τον επίσημο τίτλο που χορηγείται στον απόφοιτο αλλά δεν του έδωσε επιστημονικές σπουδές. Όσοι διδάσκουμε σε μεταπτυχιακά προγράμματα των Κυπριακών πανεπιστημίων που έχουν πολλούς απόφοιτους τριετών προγραμμάτων από Βρετανικά Πανεπιστήμια γνωρίζουν τι εννοώ: Οι ελλείψεις τους είναι τέτοιες που ουσιαστικά αδυνατούν να παρακολουθήσουν επαρκώς σπουδές μεταπτυχιακού επιπέδου. Το αποτέλεσμα είναι η de facto μετατροπή του μεταπτυχιακού μαθήματος σε προπτυχιακό μάθημα.  
2. Χώρες με πολλά Πανεπιστήμια και πλήρη πανεπιστημιακή αυτονομία έχουν την πολυτέλεια να έχουν και τριετή προγράμματα σπουδών. Κλασικό παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία. Με τη αναβάθμιση των παλιών polytechnics σε Πανεπιστήμια, χωρίς επέκταση του χρόνου σπουδών δημιούργησε μια πολύ επικερδή βιομηχανία για τη Μεγάλη Βρετανία. Όμως, η Μεγάλη Βρετανία έχει την πολυτέλεια να το κάνει γιατί έχει ακόμη την Οξφόρδη, το Cambridge, to Imperial, to LSE και πολλά άλλα πρώτης γραμμής Πανεπιστήμια που έχουν το καθένα το δικό του σύστημα που διασφαλίζει τις υψηλού επιπέδου επιστημονικές σπουδές. Οι ελίτ της Μ. Βρετανίας από αυτά τα ιδρύματα προέρχονται και θα προέρχονται, όχι από τα πρώην  polytechnics.
3. Σε μια χώρα με μικρή ακαδημαϊκή παράδοση και χωρίς ουσιαστική πανεπιστημιακή αυτονομία (δεν αναφέρομαι στην ακαδημαϊκή ελευθερία), όπου πολλά θέματα λύνονται ερασιτεχνικά και με πελατειακούς υπολογισμούς που καθορίζονται από το τι τραβάει στην πρωινή ραδιοφωνική ζώνη δεν έχουμε την πολυτέλεια αυτή. Η υιοθέτηση της πρότασης θα καταστρέψει το πανεπιστημιακό μας σύστημα που ακόμη βρίσκεται στην παιδική του ηλικία.

Βέβαια, οι προτείνοντες, πολιτικά, μπορεί να μην ενδιαφέρονται για την κατάληξη της πρότασής τους. Οι ελίτ θα συνεχίσουν να μας έρχονται από την Οξφόρδη, το Cambridge, to Imperial, to LSE και τα άλλα πρώτης γραμμής Βρετανικά η Αμερικανικά Πανεπιστήμια και οι πληβείοι θα τελειώνουν στα γρήγορα τα τριετή κυπριακά προγράμματα για να μπουν στην αγορά της φτηνής εργασίας, αν βέβαια βρουν δουλειά, χωρίς καν να προστατεύονται από όριο κατώτατου μισθού, όπως η τρόϊκα επιτάσσει!

Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου