Η αυτοκαταστροφική κοινωνία και οι προοπτικές της. Του Ανδρέα Δημητρίου

Η αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ήδη εκτός ελέγχου εξαιτίας της νεολαίας μας που έπρεπε να είναι η ελπίδα για το μέλλον του τόπου. Εκείνοι από τους οποίους έπρεπε να αναμένουμε λογική και σύγχρονη κριτική προσέγγιση δρουν υιοθετώντας ανόητες θεωρίες συνομωσίας η παράλογες και εσφαλμένες απόψεις. Εκείνοι από τους οποίους έπρεπε να αναμένουμε φιλοπατρία ενεργούν με τρόπο που υπονομεύει και εξασθενίζει την πατρίδα.

Δεν είναι όμως περίεργο γιατί βρισκόμαστε εδώ. Γι’ αυτή τη στάση των νέων μας είμαστε εμείς υπεύθυνοι. Η παρούσα κατάσταση ως προς την πανδημία δείχνει απλώς ότι κατορθώσαμε να μεταφέρουμε στους νέους μας τα χειρότερα χαρακτηριστικά που έχουμε ως κοινωνία:

• Αδυναμία να προτάξουμε το συλλογικό καλό έναντι του προσωπικού συμφέροντος.
• Αδυναμία να προτάξουμε το μακροπρόθεσμα μεγαλύτερο συμφέρον έναντι του άμεσου και φαινομενικά ελκυστικού.
• Αδυναμία να υποτάξουμε τη συμπεριφορά μας σε γενικές ηθικές αρχές έναντι προσωπικών η φατριαστικών αρχών.
• Αδυναμία να διακρίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στα μεγαλόστομα ιστορικά αφηγήματα του παρελθόντος από τις πραγματικότητες του παρόντος και τις προοπτικές του μέλλοντος, το οποίο εμείς η ίδιοι θα μπορούσαμε να διαμορφώσουμε.

Η συμπεριφορά των νέων ως προς την πανδημία, με την αδιαφορία που δείχνουν στο ότι μεταδίδοντας τον ιό θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή άλλων, κυρίως των δικών τους, δείχνει ότι το αξιακό σύστημα που επιτρέπει σε μια κοινωνία να επιβιώνει και να αναπτύσσεται βρίσκεται υπό κατάρρευση. Αυτή η πραγματικότητα αντανακλά την κατάρρευση των βασικών πυλώνων κοινωνικής αυτοσυντήρησης: Η παιδεία μας, προφανώς, δεν διδάσκει ήθος, σωφροσύνη και φιλοπατρία, κυρίως γιατί η πολιτική ηγεσία υπονομεύει τις αρετές αυτές.

• Γιατί οι νέοι να συμπεριφέρονται με ήθος και φιλοπατρία όταν οι φύλακες της δικαιοσύνης, επιλεγμένοι από τον Πρόεδρο της δημοκρατίας είτε φυλακίστηκαν ως κοινοί εγκληματίες (βοηθός γενικός εισαγγελέας) είτε αποπέμφθηκαν γιατί η από μέρους τους παραβίαση των νόμων για προσωπικούς λόγους αποσταθεροποιούσε την κυβέρνηση (υπουργός δικαιοσύνης);
• Γιατί να λάβουν υπόψη τους τις παλιές καλές αρχές που υποτίθεται ότι η θρησκεία διδάσκει όταν η ίδια η θρησκευτική ηγεσία διαπλέκεται με διεθνείς απατεώνες για ίδιον οικονομικό όφελος η ανοητολογεί ακατάπαυστα δολοφονώντας κάθε λογική και σωφροσύνη που θα αναμενόταν από αυτήν;
• Γιατί να μην προτάξει το πρόσκαιρο, προσωπικό και ευδαιμονικό όταν βλέπει τον πρόεδρο της βουλής να μας κλείνει το μάτι γιατί καταφέρνει να μας την φέρει για να κερδίσει χρήματα; Πόσο μάλλον που αυτό γίνεται με τη συνεργασία βουλευτή που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί το ήθος ενός κόμματος προσανατολισμένου προς την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία των αδυνάτων.
• Γιατί να στραφεί προς το μέλλον όταν η ηγεσία καπηλεύεται το παρελθόν, κερδοσκοπώντας πολιτικά και οικονομικά πάνω σε ψευδαισθήσεις των μεγαλείων του παρελθόντος;

Με όλα αυτά δεν πρέπει να απορεί κάποιος γιατί χάσαμε το ένα τρίτο της πατρίδας μας πριν από 47 χρόνια, γιατί αποτύχαμε να το ανακτήσουμε, και γιατί φαίνεται ότι δημιουργούμε τις συνθήκες για να χάσουμε και την υπόλοιπη. Έχοντας ίσως φτάσει στην υστάτη στιγμή της πορείας μας ως κράτος, οφείλουμε να εμπνεύσουμε τους νέους μας να πιστέψουν ότι

• η φροντίδα για τη ζωή και την αξιοπρέπεια του κάθε ατόμου εξυπηρετεί πρώτα απόλα τη δική μας ζωή και αξιοπρέπεια
• η πρόοδος του καθενός εξαρτάται από την πρόοδο όλων
• η φιλοπατρία είναι προστατευτική μόνο όταν λειτουργεί στα πλαίσια της σύγχρονης οικουμενικότητας
• η λύση των προβλημάτων δεν βρίσκεται στην ατομική ευδαιμονία αλλά σε αξιόπιστους θεσμούς που μπορούν να τις σχεδιάσουν με γνώση και ανιδιοτέλεια.

Πρέπει οι νέοι να κατανοήσουν ότι η εποχή μας αντιμετωπίζει πολύ σύνθετα προβλήματα για τα οποία η σύγχρονη επιστήμη είναι η καλύτερη προσέγγιση, παρά τις αδυναμίες της. Τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης συχνά αντιστρατεύονται τις σωστές λύσεις των προβλημάτων. Αυτά έφεραν μια αίσθηση στον κάθε πολίτη, ειδικά το νέο, ότι αποκτά λόγο και προσωπική επιρροή. Καλώς. Ταυτόχρονα, όμως, θέτουν τον καθένα υπό την επιρροή άλλων. Αυτή η επιρροή, που συνήθως γίνεται καλοσχεδιαμένα και ανεπαισθήτως, συχνά εξυπερετεί σκοτεινά οικονομικά, πολιτικά, και άλλα συμφέρονται των οποίων ο πολίτης γίνεται θύμα. Ουδείς θα το επιθυμούσε για τον εαυτό του.

Για όλα αυτά όμως απαιτείται ηγεσία που:

• θέλει να λειτουργήσει υπεράνω της ιδιοτέλειας και των συμφερόντων της ηγεσίας που δημιούργησε τα προβλήματα,
• κατανοεί τις δυνατότητες και τις δυσκολίες της σύγχρονης εποχής και του οικουμενικού περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε,
• μπορεί επιλέξει τις μεθόδους και τις δυνάμεις που λύνουν τα προβλήματα και δημιουργούν προοπτικές για το αύριο για τον κάθε νέο και την κάθε νέα.