Ο διάλογος αποτελεί μονόδρομο! Της Ηλέκτρας Σαββίδη

Η «Σύνοδος του Αμάν» δείχνει το δρόμο για επίλυση των προβλημάτων στους κόλπους της ορθόδοξης Εκκλησίας…

Η συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken με τον επίσκοπο Επιφάνιο κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ουκρανία, μόνο τυχαία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Αντίθετα, με τη συμβολική αυτή κίνηση, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας θέλησε να τονίσει τη σημασία που δίνει η χώρα του στην εκκλησιαστική κρίση που ξέσπασε στους κόλπους της ορθόδοξης Εκκλησίας με αφορμή την αναγνώριση από το Φανάρι της ούτω καλούμενης αυτοκεφαλείας της ουκρανικής Εκκλησίας. Βέβαια η ανάμειξη του Λευκού Οίκου στα ζητήματα που αφορούν την Ορθοδοξία δεν εκπηγάζει από ειλικρινές ενδιαφέρον, ούτε σχετίζεται με την ουσία της διένεξης. Απλώς οι ΗΠΑ εκμεταλλευόμενες και υποδαυλίζοντας τις φιλοδοξίες ορισμένων ιεραρχών, εργαλειοποιούν ένα θρησκευτικό ζήτημα για να προωθήσουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Αυτό όμως που συμφέρει στους Αμερικανούς δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι συμφέρει και στους πιστούς…

Έγνοια των απανταχού Χριστιανών δεν είναι η εξυπηρέτηση οποιωνδήποτε κρατικών συμφερόντων, αλλά η εξεύρεση τρόπων για αποκατάσταση της ενότητας στους κόλπους της Ορθοδοξίας. Η έγνοια αυτή ήταν που οδήγησε εκπροσώπους αρκετών Εκκλησιών να συμμετάσχουν τον Φλεβάρη του 2020 στη Σύνοδο του Αμάν. Στη Σύνοδο εκείνη, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλου, διατρανώθηκε η επιθυμία για επίλυση των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν και έγινε ανταλλαγή απόψεων για μια σειρά από πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν. Στο Αμάν συμφωνήθηκε ότι οι ορθόδοξες Εκκλησίες θα επεξεργάζονταν περεταίρω τις εισηγήσεις που ακούστηκαν με σκοπό αυτές να πάρουν τη μορφή αποφάσεων για κοινή δράση σε μια νέα σύνοδο που είχε προγραμματιστεί για τα τέλη του 2020. Ωστόσο, ένεκα της πανδημίας του κορονοϊού, η σύνοδος αυτή δεν κατέστη εφικτό να πραγματοποιηθεί. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η προσπάθεια έχει εγκαταλειφθεί. Κάθε άλλο. Όπως τονίζει σε επιστολή που ο Ιεροσολύμων Θεόφιλος απέστειλε πρόσφατα σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες, η πρωτοβουλία παραμένει ζωντανή. Μάλιστα στην επιστολή κοινοποιεί την πρόθεση του να συγκαλέσει νέα σύνοδο, τονίζοντας με έμφαση ότι η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η όλη προσπάθεια για αποκατάσταση της ενότητας ήταν και παραμένουν οι ιεροί, καταστατικοί κανόνες της Εκκλησίας.

Πάντως και προκειμένου να δώσουμε μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι αριθμός ορθόδοξων Εκκλησιών και ιεραρχών που βρίσκονται υπό την επιρροή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, φαίνεται ότι δεν συμμερίζονται τις ανησυχίες της πλειονότητας του ορθόδοξου κόσμου και παρουσιάζονται απρόθυμοι να συνδράμουν τις προσπάθειες του Ιεροσολύμων Θεόφιλου. Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι και ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, ο οποίος ως γνωστό πέρυσι τον Οκτώβριο αιφνιδιάζοντας τους πάντες, ακόμη και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, αποφάσισε για λόγους που ποτέ δεν εξήγησε να υποκύψει και ν’ ακολουθήσει τις νουθεσίες του Βαρθολομαίου. Με τη συμπεριφορά του αυτή ο Μακαριότατος δημιούργησε νέα δεδομένα, ορθώνοντας εμπόδια σε όσους Κύπριους ιεράρχες θα ήθελαν να συμμετάσχουν στη «Σύνοδο του Αμάν» με την προσωπική τους ιδιότητα. Πάντως, ένας τουλάχιστον εξ αυτών – ο Κύκκου Νικηφόρος – σε μελέτη επί του θέματος που κυκλοφόρησε πρόσφατα εξηγεί το αδικαιολόγητο της απόφασης του Βαρθολομαίου και κατ’ επέκταση και του Κύπριου Αρχιεπισκόπου, τονίζοντας ότι μόνο μέσα από διάλογο και στη βάση των εκκλησιαστικών κανόνων μπορεί να επέλθει ειρήνη στους κόλπους της ορθόδοξης Εκκλησίας.

Στο μεταξύ από την πλευρά του, το Φανάρι παρουσιάζεται ανένδοτο και αρνείται ν’ ακούσει τις φωνές λογικής που φθάνουν από παντού. Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του Λευκού Οίκου, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως επιδιώκει με διάφορους τρόπους ν’ ακυρώσει τις προσπάθειες για διάλογο που καταβάλλουν όσοι διαφωνούν με την απόφαση για αναγνώριση της σχισματικής εκκλησίας του Κιέβου. Και όχι μόνο αυτό. Συνεχίζοντας την προκλητική συμπεριφορά του, ο Βαρθολομαίος εξήγγειλε ότι τον ερχόμενο Αύγουστο πρόκειται να επισκεφθεί το Κίεβο, όπου θα συλλειτουργήσει με τον Επιφάνιο. Η κίνηση αυτή, όχι μόνο δεν θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του διαλόγου, αλλά θα ρίξει κι’ άλλο «λάδι στη φωτιά».

Με πολιτικούς όρους κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η αντιπαράθεση οδηγείται στ’ άκρα. Ωστόσο, οι διαφωνίες σε θρησκευτικά ζητήματα δεν πρέπει να λύνονται μ’ αυτό τον τρόπο. Ο Βαρθολομαίος παρά τα μηνύματα που παίρνει, εξακολουθεί να λειτουργεί σαν «ορθόδοξος Πάπας», δηλαδή σαν αλάθητος μεσάζων μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Δεν λαμβάνει υπόψη ότι στην ορθόδοξη Εκκλησία όλοι είναι ίσοι απέναντι και κάτω από τη σκέπη του Χριστού.  Κοντολογίς, οι όποιες αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται συλλογικά και η οδός του διαλόγου φαίνεται να είναι η μόνη που μπορεί να οδηγήσει σε λύση των προβλημάτων που απειλούν την ενότητα της Εκκλησίας…