Η νέα τάξη πραγμάτων και το κυπριακό. Του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ

Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε το τέλος μιας εποχής. Αφήνει πίσω την τάξη πραγμάτων που δημιουργήθηκε μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Είναι ακόμη νωρίς για να πει κανείς με σιγουριά τι είδους τάξη πραγμάτων ή αταξίας θα διαμορφωθεί. Ωστόσο έχουμε μερικές ενδείξεις στα χέρια μας από τώρα.

Ο κόσμος μπήκε σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο. Σε αυτή την νέα κατάσταση πραγμάτων η γεωπολιτική προηγείται των εμπορικών σχέσεων. Μια χώρα σαν την Γερμανία που έδινε μεγαλύτερη σημασία στο εμπόριο εν μια νυχτί μπήκε και αυτή στην κούρσα των στρατιωτικών εξοπλισμών. Παντού γίνεται λόγος για ασφάλεια και άμυνα.

Η Γαλλία που ανέκαθεν υποστήριζε μια ισχυρή ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας σήμερα, ως προέδρευσα της ΕΕ, την προωθεί με μεγαλύτερη ένταση.

Ο ενεργειακός τομέας δε, επηρεάστηκε από τον Ουκρανικό πόλεμο περισσότερο από κάθε άλλο. Η ΕΕ αναζητεί τρόπους να απεξαρτητοποιηθεί ενεργειακά από την Ρωσία και έτσι αναγκάζεται να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην «Πράσινη Συμφωνία» (Green Deal).

Αυτές οι εξελίξεις στους τομείς της γεωπολιτικής , της άμυνας και ασφάλειας και της ενέργειας, διαμορφώνουν ένα καινούργιο μομέντουμ γύρω από την Κύπρο και το κυπριακό.

Ας προσεγγίσουμε το θέμα πρώτα από την άποψη της ενεργειακής κρίσης. Από τότε που οι ΗΠΑ αναίρεσαν το έργο Eastmed, έχουμε ήδη δει να δημιουργούνται νέες ενεργειακές πολιτικές στην περιοχή μας. Για παράδειγμα, η επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ είχε ξεκινήσει πριν από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, με την έναρξη του πολέμου, αυτή η επαναπροσέγγιση αναμένεται να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς και θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα έργα.

Η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της ΕΕ έως ότου εφαρμοστεί πλήρως η «Πράσινη Συμφωνία». Όλοι γνωρίζουν ότι ο πιο πρακτικός και βιώσιμος τρόπος για την μεταφορά φυσικού αερίου της Μεσογείου στην Ευρώπη είναι μέσω της Τουρκίας. Αναμφίβολα, ένα τέτοιο έργο ενδιαφέρει άμεσα την Κύπρο. Είναι ξεκάθαρο ότι το φυσικό αέριο μπορεί και πρέπει να αποτελεί κίνητρο για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.

Οι πολιτικές Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ επιβάλλουν επίσης την βελτίωση των σχέσεων στο «ταραγμένο τρίγωνο» Τουρκίας-Ελλάδας-Κύπρου! Ακόμα, και η Γαλλία αποδέχτηκε ότι η ενίσχυση της άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι εντός του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, οι αμυντικές πολιτικές της νέας εποχής απαιτούν πολύ στενότερη συνεργασία μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Όμως, το Κυπριακό αποτελεί εμπόδιο, καθώς η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, και η Κυπριακή Δημοκρατία, μέλος της ΕΕ, δεν συνεργάζονται και εμποδίζουν τη συνεργασία μεταξύ αυτών των δύο μεγάλων θεσμών. Γι’ αυτό το λόγο, μπορούμε να δούμε, παράλληλα με τον ΟΗΕ, μια δυναμική πρωτοβουλία από τον Δυτικό κόσμο.

Ας κοιτάξουμε τώρα τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ.

Αν και υπάρχει ψυχρότητα στις μεταξύ τους σχέσεις, οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι χρειάζονται η μία την άλλη περισσότερο από ποτέ.

Η επιθετική στάση του Πούτιν ξυπνά μνήμες στην Τουρκία: Οι Τούρκοι από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κάθε φορά που δεχόταν επίθεση από την Ρωσία, έψαχναν προστασία από τη Δύση.

Σήμερα όσο καλές σχέσεις να έχει ο Ερτογάν με τον Πούτιν  αυτή η φιλία στην ουσία είναι λυκοφιλία. Μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Τουρκίας είναι στην ενσωμάτωση στο Δυτικό κόσμο. Για αυτό το λόγο έγινε μέλος του ΝΑΤΟ το 1952 και για αυτό σήμερα επιβάλλεται μια πιο αρμονική σχέση των δύο. Επίσης στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ θα δούμε πρόοδο, διότι η μια έχει ανάγκη την άλλη. Στο εγγύς μέλλον και οι δύο πλευρές ενδέχεται να κάνουν πραγματιστικά ανοίγματα.

Και σε αυτό το σημείο και πάλι, συναντούμε το Κυπριακό πρόβλημα…

Για όλους αυτούς τους λόγους, διαμορφώνεται ένα μομέντουμ που αν αξιοποιηθεί σωστά μπορεί να φέρει είτε μεγάλη πρόοδο, ως μορφή Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης είτε την συνολική επίλυση του κυπριακού.